روز جهانی زن: مروری بر فعالیتهای زنان معاصر در ایران-شیردخت زیارتی
راهکار لائیسیته و توجه مثبت برای کاهش تبعیض بین زن و مرد
نویسنده: شیردخت زیارتی، دکتر در اقتصاد آموزشی از دانشگاه سوربن، استاد سابق دانشگاه، مشاور سازمانهای بین المللی ( یونسکو و برنامه توسعه سازمان ملل و مدیر پروژه مطالعاتی بانک جھانی و اتحادیه اروپا ).
– روز جهانی زن ۸ مارس مقارن با ۱۷ اسفند برای همه فعالان حقوق بشر بطور کل و حقوق زنان بطوراخص روز مهمی است. در این روز همه روشنفکران زن و مرد با هم تلاش میکنند به برداشتن موانعی که بر سر راه پیشرفت زنان است بپردازنند.
– در چنین روزی زنان و مردان فعال حقوق بشر بدون توجه به گرایشات مختلف فکری، عقیدتی، نژادی به کاهش تبعیض جنسیتی می اندیشند و راهکارهایی ارائه می دهند. برای ما هم، در روز جهانی زن فرصتی است که با هم راهکارهای عملی برای ایران بیابیم.
– روز ٨ مارس در بیست 20 کشور دنیا تعطیل رسمی است و جشن گرفته می شود. دولتها برنامه هائی در راستای حرکتهای پیش رو، برای باز کردن راه، در جهت شکوفائی استعدادها و فرصت هایی برای دستیابی زنان، به پستهای تصمیم گیری در امور سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ارائه میدهند. سازمان ملل از سال 1977، روز جهانی زن را به رسمیت شناخته است و جشنی با زمینه حقوق بشری برگزار می شود و آن را، روز ” حقوق زنان و صلح بین المللی ” می نامد.
– یکی از مهمترین نمودارهای پیشرفت یک کشور، برابری حقوق زنان با مردان در آن کشور است. هر ساله حضور زنان در مقامات بالای جامعه و در جایگاه سیاسی تصمیم گیری و اقتصادی- اجتماعی، در کشورهای متمدن، افزایش می یابد.
– در سالهای اخیر بیش از50 زن، به پستهای رئیس جمهوری و نخست وزیری رسیدند و به پیشرفت کشورشان، کمک کردند. از جمله این زنان از انگلا مرکل در آلمان و جولیا گیلاره در استرالیا نام ببریم. انگلا مرکل ۱۳ سال رهبری قدرت بزرگ اقتصادی و سیاسی آلمان و عملا اروپا را در دست داشت. کشورهائی که رئیس جمهور و نخست وزیر زن در سالهای اخیر داشته اند، عبارتند از: فنلاند، بولیوی، بلژیک، اسلواکی، آلمان، اتریش، گرجستان، اتیوپی، باربادوس، ترینیدا و توباگو، ایسلند، سنگاپور، صربستان، استونی، تایوان، میانمار، جزایر مارشال، نپال، نامیبیا، کرواسی، نروژ، بنگلادش، ایرلند، لیتوانی، هند، قرقیزستان، فرانسه، انگلستان، امریکا، ( معاون رئیس جمهور )، سنگال، و بسیاری دیگر که هم اکنون بر سر کار هستند. در منطقه ما از قدیمها هم بنازیربوتو در پاکستان، ایندیرا گاندی در هند و امثالهم که برای کشورشان زحمت کشیدند و لیاقتشان را نشان دادند، نمونه هستند. به اینها خانم مسلمان ” سامیا حسن ” رئیس جمهور تانزانیا را اضافه کنیم که به این کشور آفریقائی ثبات بخشیده است.
– من فقط یک نمونه را به عنوان مثال توضیح می دهم، خانم حلیمه یعقوب، حقوقدان در سنگاپور، رئیس جمهوری است که در کودکی دختری فقیر و بی پدر بود و از کودکی کار و تحصیل را با هم کرد و امروز رئیس جمهوری است که فساد را در کشورش به صفر رسانده است. در این کشور بیکاری فقط 1%، و سنگاپور را که هیچ منبع زیر زمینی ندارد از بحران اقتصادی نجات داده است. حلیمه یعقوب سنگاپور را که امروزه درآمد سرانه ای نزدیک به 78000 دلار دارد و همچنان در حال افزایش است به چهاردهمین کشور توسعه یافته جهان تبدیل کرده است. در حالیکه ایران، با داشتن منابع سرشار زیر زمینی، در فقر، فساد و اختلاس غوطه می خورد و با افزایش اعدام ها و تبعیض علیه زنان و اقوام مختلف مورد سرزنش جهانیان است و سعی در بستن دهانها و شکستن قلم های مدافعان حقوق بشر بطور کل و حقوق زنان بطور خاص دارد.
– تنها راه نجات ایران برقراری یک جمهوری دمکرات و لائیک در آینده است. جنبش انقلابی زن – زندگی – آزادی، چهره واقعی رژیم را به مردم ایران و به دنیا شناساند و از حمایت تمام کشورهای متمدن برخوردار شد. فراموش نکنید که کلمه ” زن ” موجب حمایت تمام زنان دنیا شد که بسیاری وزیر و نماینده و هنرمند مشهور بودند. نام خیزش ” زن – زندگی – آزادی ” ، که اولین جنبش انقلابی مدرن و لائیک تاریخ ایران و اولین قیام زنانه در دنیا بود، نفوذ مخرب مذهب و دخالت دین در امور مملکت را نمایان ساخت و راهکار لائیستیه و لزوم پایدار نمودن آن را به وسیله لائیسیته نوین آشکار ساخت. همین کلمه ” زن ” بود که حمایت تمام زنان و مردان روشنفکر دنیا را به ارمغان آورد. با سرکوب شدید این جنبش انقلابی زنان ایران به تغییر تاکتیک مبارزه پرداختند و بصورت ” نافرمانی مدنی ” با استبداد مقابله کردند. جنبش منتظر جرقه ای است تا دوباره شعله ور شود. جا دارد که در روز زن از زنان مبارزمان مثل نسرین ستوده، نرگس محمدی که هر دو برنده جایزه های بین المللی بسیاری بوده اند و هم چنین شیرین عبادی که برنده جایزه نوبل صلح شد که بعد هم خانم نرگس محمدی این جایزه را برد و هر دو زنی هستند که نوبل صلح را برای مبارزات زنان ایرانی به همراه آوردند. این جایزه به تمام زنان آزاده ایران که در مبارزه برای آزادی و حقوق انسانی جان باختند، کور و ناقص شدند و همینطور مردانی که به جنبش ملحق شدند و بسیاری کشته و اعدام و نقص عضو شدند یا به زندان افتادند و شکنجه شدند و شلاق خوردند تعلق دارد. آنچه بر نیکا، غزاله، حنانه، مهساها، مهرشاد و جواد و محسن و محمدها و دیگران گذشت ما نه می بخشیم و نه فراموش می کنیم. راهشان ادامه دارد.
– در چنین روزی از زنان دانشمندی که مجبور به ترک وطن شدند و در خارج از کشور درخشیدند هم نامی ببریم مثل نابغه ریاضی مریم میرزاخانی را بیاد بیاوریم. هم چنین از آذر اندامی که واکسن وبا را اختراع کرد و یکی از حفره های سیاره زهره را به پاس خدمات او ” اندامی ” نامیدند که نام خانوادگیش بود. از مونا جراحی فوق دکترا در زمینه برق که از پرزیدنت باراک اوباما، نشان دریافت کرد. از فریناز کوشانفر که جایزه مخترع را در دانشگاهMIT دریافت کرد. از آزاده تبار زاده کاشف ارتباط بین افزایش گاز دی اکسید در فرسایش لایه اوزون که او هم جایزه ریاست جمهوری برای دانشمندان در یافت کرد. مریم شانه چی نخبه تکنولوژی مخترع اینترفیس inter faceکه به افراد فلج مغزی کمک می کند، یاسمین مقبلی فضانورد و بسیاری دیگر از جمله خانم کریستین امان پور، مجری و خبرنگار خوب ایرانی و انگلیسی ذکر کنیم. نامها زیاد است، ماریا خرسند یکی از مدیرانی که در بنیانگذاری فناوری، بلوتوث موثر بود. بسیارند زنانی که نامشان اینجا ذکر نشده است. زنان رتبه اول دانشگاههای داخل و خارج که حاضر به همکاری با حکومت استبدادی نشدند. این زنان میتوانستند در رشد و پیشرفت ایران نقش مهمی ایفا کنند ولی سیاست ضد زن در رژیم حکومت اسلامی مطلقه ولایت فقیه امکان آن را نداد. بهرحال این زنان خلاق و با استعداد در دنیا درخشیدند.
– روز زن است و باید یادآور شد که زنان در جنبش های آزادی بخش کشور ما نقش موثری داشته و دارند ولی در صورت موفقیت این جنبش ها نباید از مبارزه دست بردارند وگرنه باز حقوق انسانیشان از دست می رود. چطور که پس از انقلاب مشروطیت زنان را مانند دیوانگان از حق رأی محروم کردند. همان زمان هم، در زمان مشروطیت زنانی مثل بی بی خانم استرآبادی نویسنده کتاب ” معایب الرجال ” در جواب کتاب ” تاديب النسوان ” بود که یکی از نخستین بیانیه های فمینیستی در ایران است. هم چنین بی بی مریم بختیاری زن مبارز که با قزاق های محمد علیشاه جنگید و در فتح تهران نقش داشت. این زنان مبارزه برای دمکراسی و احقاق حقوق زنان را برعهده داشتند، یا امثال صدیقه دولت آبادی از فعالان انقلاب مشروطه و فعال حقوق زنان که دبیرستان دخترانه در تهران تأسیس کرد، نشریه ” زبان زنان ” را راه اندازی کرد، از این قبیل بسیارند، طوبی آزموده و مریم عمید که اینها هم دبیرستان دخترانه درست کردند نشریه ” شکوفه ” را منتشر کردند. از زنان مذهبی و اسلام لوگ خانم صدیقه وسمقی که هم چنان مبارزه می کنند نیز باید نام برد. او اولین زنی بود که علارغم فرهنگ اسلامی به یاری مبارزین جنبش انقلابی زن آمد و ثابت کرد که ” حجاب مبانی در اسلام ندارد.”
– باید توجه کنیم که فعالیت و مبارزه کافی نیست، بعد از پیروزی، ما زنان باید حق خود را بگیریم، حق دادنی نیست، گرفتنی است. خوشبختانه امروزه مردان هم از تبعیض بین زنان و مردان ناراضی هستند ولی تعداد این مردان هنوز کم است. باید فرهنگ کشورمان را متحول کنیم. مسئله زنان بیش از آنکه سیاسی باشد فرهنگی است.
راهکار لائیسیته نوین :
تغییرات فرهنگی کند است و به مشارکت همه مردم از زن و مرد نیاز دارد. راهکار چیست؟ مردم ما باید مفهوم لائیسیته را بخوبی درک کنند و به ترویج و اجرای آن بپردازند تا بتوانند به کاهش تبعیض جنسیتی بپردازند. مادران و معلمان می توانند با تربیت صحیح فرزندانشان و کودکان کشورمان دنیا را متحول کنند ولی اول باید ضد ارزشهای فرهنگی و الگوهای زن ستیز را از ذهن خودشان که تحت تاثیر شدید مذهب و سنتهای بازدارنده است پاک کنند. وسایل ارتباط جمعی مثل رادیو، تلویزیون و مطبوعات نقش مؤثری میتوانند داشته باشند. باید مدارس دولتی ولائیک و کلاسهای آگاه سازی بزرگسالان درست کنیم. باید مانع نفوذ دین و مذهب در فضای عمومی بشویم. نفوذ دین و مذهب از قوانین اعم از قانون اساسی، مدنی و کیفری یا خانواده و آئین نامه های دولتی پاکسازی بشود. اینها هم پر از ضد ارزش های فرهنگی است که باید با لائیسیته ( به معنای دنیوی و غیر دینی ) جایگزین شود.
جا دارد که به راهکارهای موثر بیاندیشیم. چگونه تبعیض را کاهش دھیم ؟ در اینجا، از لائیسیته و اثر آن بر مشارکت زنان در پستهای تصمیم گیری و سیاسی و اقتصادی با ذکر مثال میخواهم بپردازم.
– مجمع جهانی اقتصاد هر سال گزارشی از مقایسه میزان تبعیض بین زن و مرد در کشورهای جهان منتشر می کند که آن را “شاخص شکاف جنسیتی ” می نامند . بر اساس ۴ نماگر آموزش، سلامت ( بهداشت و درمان ) ، شرکت در امور اقتصادی و سیاسی زنان در مقایسه با مردان در کشورها ، تبعیض جنسیتی را ارزیابی می کند. بالا بودن میزان این شکاف نشان دهنده ضعیف تر بودن جایگاه
زنان در آن کشور است .
– تازه ترین گزارش که مربوط به سال 2024 میلادی است نشان می دهد که از ۱۴۶ کشور دنیا که آمار موجود بوده است ، ایران در ردیف ۱۴۳ یعنی یکی از پائین ترین رتبه ها از نظر برابری زن و مرد را داشته است. آمارهای سال ۲۰۲۳ نشان داده بود که تنها سه کشور افغانستان ، چاد ، الجزایر در رتبه های پائین تر از ایران قرار داشتند . که در 2024 سودان آمار داده و پائین تر از ایران است . 142 کشور دیگر تبعیض کمتری بین زن و مرد نسبت به ایران داشته اند . وضعیت ایران در عرض دو سال تغییری در رتبه نکرده است .
در اقتصاد کشورهای اسلامی بنگلادش ، سودان ، ایران ، پاکستان ، هند و مراکش از نظر درآمد برای کار مساوی تفاوت بین زن و مرد حدود 3۰ درصد است ، نرخ مشارکت زنان در نیروی کار برای همه این چند کشور زیر50 در صد است که کمترین آن برای ایران است ( نرخ فعالیت زنان 20 درصد است که 14 درصد شاغل و 6 درصد در جستجوی کار هستند. )
– اگر از نظر دسترسی به آموزش ، رتبه زنان ایران را با سایر کشورها بنگریم رتبه ایران ۱۰۲ از ۱۴۶ کشور که آمار داده اند است . از نظربهداشت و بقاء هم رتبه ۱۱۶ از ۱۴۶ را زنان ایران دارند . ولی از نظر توانمند سازی سیاسی و اقتصادی این رتبه بسیار پائین است و رتبه 142 از ۱۴۶ کشور را زنان ایران دارند.
– در ایران گر چه در کل 97 در صد باسواد داریم ( سال 1403 شمسی ) اما شکاف 6 درصدی هنوز بین سطح سواد زن و مرد وجود دارد و بیسوادان بیشتر زن هستند .
– از سوی دیگر ده کشوری که بهترین رتبه ها را با توجه به شاخص شکاف جنسیتی داشته اند عبارتند از : ایسلند ( که تعداد نمایندگان زن در پارلمان پیش از مردان هستند ) ، نروژ، فنلاند ، نیوزیلند ، سوئد ، آلمان ، نیکاراگوئه ، نامیبیا ، لیتوانی و بلژیک .
در این کشورها وضعیت زنان پیشرفت چشمگیری داشته است و تبعیض بین زن و مرد تقریبا برطرف شده است ، گرچه در بعضی مثل آلمان هنوز دستمزد و حقوق زنان برای کار مساوی از مردان کمتر است .
– نگاهی به وضعیت زنان در کشورهای اسلامی بیاندازیم.
جهان اسلام شامل ۵۷ کشور می شود که از نظر تبعیض بین زن و مرد نسبت به سایر کشورهای دنیا وضع اسف باری دارند . تبعیض در کشورهای خاورمیانه به اوج خود می رسد . زنان در این کشورها با موانع قانونی ، فرهنگی و بخصوص مذهبی روبرو هستند . تحولات عمیق و وسیع اقتصادی و اجتماعی به تغییرات مثبتی بر وضعیت زنان در جهان منجر شده است ولی در کشورهای اسلامی و بخصوص خاورمیانه هنوز این روند کند است .
– طی دهه های اخیر به عنوان راهکار برای کاهش تبعیض های جنسیتی ، تعدادی از این کشورها رویکردی با سهمیه بندی اعمال کرده اند. مثلاً در حوزه سیاسی اختصاص سهمیه معینی از تعداد کل نمایندگان مجلس برای زنان را در نظر می گیرند و هم چنین برای انتصاب آنها در پستهای مدیریتی در حوزه اقتصادی سهمیه قائل شده اند .
در کشورهای همسایه و خاورمیانه تبعیض جنسیتی چگونه است ؟ این کشورها عبارتند از عربستان سعودی ، امارات متحده عرب ، ایران ، عراق ، سوریه به علاوه کشورهای همسایه ، پاکستان ،
آذربایجان و ترکیه که به آن افغانستان را اضافه کردیم .
به طور کل رتبه تبعیض بین زن و مرد در این کشورها به مراتب از سایر نقاط جهان و حتی از بقیه کشورهای اسلامی بیشتر است .
البته استثناء هم وجود دارد و آن آذربایجان است . به مقایسه این کشورها بپردازیم . آخرین آماری که از هر یک موجود است بیان می شود .
– آذربایجان در شاخص تبعیض جنسیتی در سال ۲۰۲۰ میلادی ، رتبه ۹۴ را بین کشورهای دنیا و رتبه اول را در بین کشورهای خاورمیانه داشته است . در همان سال ایران در ردیف 148 از 153 کشور بوده است یعنی 54 رتبه کمتر از آذربایجان لائیک بوده است .
دلیل رتبه نسبتا خوب آذربایجان در مقایسه با سایر کشورهای منطقه لائیک بودن قوانین و داشتن تضمین اجرایی و داشتن گذشته مادرسالاری است . گذشته کمونیستی و 65% جمعیت “خدا نا باور” هم اثر بسزایی در این مورد داشت .
ترکیه : ترکیه در زمان آتا تورک با لائیسیته پیشتاز حق رای به زنان در ۱۳۰۹ شمسی بود . ( در ایران در دهه ۴۰ به زنان حق رأی داده شد . اما در ایران مانند ترکیه این امر ناشی از جنبشهای برابری طلبانه زنان نبود و ساختار سیاسی به شدت مردانه بود و این حق رأی تاثیری در وضعیت
زنان ایجاد نکرد) .
– در شاخص شکاف جنسیتی در سال ۲۰۲۰ رتبه ترکیه ۱۳۰ بین ۱۵3 کشور بوده است. ( در همان سال ایران دین سالار رتبه 148 را دارا بوده که فقط ۱۸ رتبه پائین تر از ترکیه سکولار بوده است. )
تفاوت سکولاریته در ترکیه و لائیسیته در آذربایجان ۳۶ رتبه در تبعیض بین زن و مرد را نشان می دهد . تعجب آور است که تلاشهای زنان ترک نتوانسته فرهنگ مردسالار اسلامی را تحت تأثیر قرار دهد . مثلا ۳۱ درصد اساتید دانشگاه در ترکیه ، نزدیک به ۲۰ درصد مدیران شرکتها زن هستند . هم چنین ترکیه ۴۸ نماینده زن در پارلمان دارد . 22 درصد سفیران نیز زن هستند . ترکیه که قسمتی از خاکش در اروپاست و بسیار توریست اروپائی از آن دیدن می کنند و انتظار می رود که بر فرهنگش تأثیر بگذارند . سکولاریته نتوانسته بر ساختار سیاسی مردانه ، سنتها و فرهنگ اسلامی تأثیر مهمی داشته باشد . موانع جدی در راه تحق حقوق زنان همچنان وجود دارد.
مقایسه سه کشور ایران دین سالار ولایت مطلقه فقیهی و ترکیه سکولار و آذربایجان لائیک که هرسه اسلامی هستند ، نشان می دهد که سکولاریته تغییری در فرهنگ مرد سالار اسلامی نداده و تفاوت ناچیز بین دو رتبه ایران دین زده و ترکیه را باید از نزدیکی ترکیه به اروپا دانست . آذربایجان لائیک تفاوت قابل ملاحظه ای با ایران فعلی و ترکیه را نشان می دهد. اما حتی آذربایجان هم ردیف ۹۴ را درشاخص تبعیض دارد که نشانه ناکافی بودن لائیسیته است.
آیا اقدامات کشورهای اسلامی در زمینه کاهش تبعیض بین زن و مرد موثر بوده است؟
برای جواب نظری به عربستان سعودی بیاندازیم . عربستان سعودی قبلا دو رتبه از ایران پائین تر بوده است ولی بعد از اقداماتی توانسته چهار رتبه وضعیت را بهبود بخشد و امروزه از ایران دو رتبه بالاتر رفته است .
عربستان در ۲۰۲۰ رتبه ۱۴۶ را بین 153 کشور داشته است ( ایران در همان زمان رتبه ۱۴۸ را داشته است ) . در عربستان زنان در 2011 میلادی حق رأی بدست آوردند . با سهمیه بندی ۳۰ درصد کرسی های مجلس به زنان اختصاص داده شد . ایران هم می تواند سهمیه بندی را اعمال کند و میزان مشارکت سیاسی زنان را بالا ببرد . عربستان مهد اسلام است و می توانست مدلی برای ایران اسلام زده باشد .
– در عربستان با روی کار آمدن ملک سلمان بن عبد العزیز آل سعود ، تحول بی سابقه ای شروع شد و محدودیتها از مسیر پیشرفت زنان برداشته شد . زنان در گذشته نه تنها حق رانندگی نداشتند و میبایست در سفرها همراهی “ولی” را می داشتند ، همراهی یک مرد که آن را “ولی” لقب می دادند بخصوص برای اشتغال زنان مانع بزرگی بود اما با عهده داری امور مملکت به دست ملک سلمان ، مشارکت زنان در سال ۲۰۱۹ میلادی در بخشهای اقتصادی به ۳۲ درصد رسید . مقایسه کنید با زنان ایران که درصد اشتغالشان علارغم تحصیل کرده بودن آنان فقط ۱۴ درصد است . شمار زنان در بخشهای دولتی عربستان از مرز ۴۱ درصد فراتر رفته است . بهر حال باید گفت این پیشرفتها بیشتر کمی وعددی بوده است و از نظر کیفی در مقابل سنت ها و فرهنگ اسلامی نتوانسته تحول فرهنگی ایجاد کند . رتبه ۱۴۶ در شاخص همچنان پایین است . البته از ایران فعلی بهتر است .
– امارات متحده عربی ، در شاخص شکاف جنسیتی رتبه ۱۲۰ را داراست که وضعیتی بهتر از ترکیه و بخصوص ایران دین زده شیعه ولایت مطلقه فقیتهی دارد . دلیل این تفاوت ، برابری دستمزد زن و مرد برای کار مساوی و تضمین اجرائی آنست . البته شرکتهای خارجی بیشتر در امارات متحده عربی هستند و فرهنگ اسلامی نتوانسته موجب تبعیض در دستمزدها و حقوق زن و مرد بشود . در ایران فعلی زنان برای کار مساوی با مردان ۴۲ درصد دستمزد کمتری دریافت می کنند که بیشتر از تفاوت در مزایای شعلی ناشی می شود .
– زنان ایران فارغ از سیاست زن ستیز مرد سالار ولایت فقیهی خودشان تلاش فراوانی می کنند که نابراری جنسیتی را کاهش دهند. اگر در سال ۱۳۵۷ شمسی تنها 6 درصد از فارغ التحصیلان را زنان تشکیل می دادند ، اکنون بیش از 44 درصد هستند . حتی در کنکور دانشگاهی ۶۱ درصد قبولی ، به زنان و دختران تعلق داشته است . اما هنوز با وجود کاهش نابرابری در سطح آموزشی و بهداشتی ، به دلیل پائین بودن درصد اشتغال زنان که 14 درصد است و ناچیز بودن فرصتهای سیاسی ، در آمار بین المللی در وضع بسیار نامناسبی هستند . در ایران 3 میلیون زن سرپرست خانوار وجود دارند که 12 درصد آنها زیر خط فقر قرار دارند . برابری دستمزد زنان برای کار مساوی با مردان باید نه تنها قانونی باشد بلکه تضمین اجرایی هم داشته باشد .
جدول1- تفاوت دستمزد زن و مرد در ایران برحسب موقعیت شغلی، سال ۱۴۰۰ شمسی ( ۲۰۲1 میلادی) :
| رده شغلی | اختلاف حقوق بین آقا و خانم |
| مدیر ارشد | 37 درصد آقایان بیشتر |
| مدیر میانی | 27 درصد آقایان بیشتر |
| کارشناس | 12 درصد آقایان بیشتر |
در ایران ولایت مطلقه فقیهی نه تنها تبعیض بین زن و مرد کم نشده ، حتی ثابت هم نمانده و روز به روز بیشتر می شود . شاخص شکاف جنسیتی در عرض 6 سال نشان می دهد که رتبه ایران از 138 به 143 پائین افتاده است و بدتر از گذشته هم شده است .
یکی از عوامل در شاخص شکاف جنسیتی مشارکت سیاسی زنان است . در عرض 45 سال که ناجمهوری اسلامی ولایت استبدادی فقیه بر ایران حکومت می کند تنها دو وزیر زن داشتیم . یک وزیر زن برای بهداشت در زمان رئیس جمهوری احمدی نژاد و هم اکنون نیز با رئیس جمهوری پزشکیان ، یک وزیر زن برای مسکن داریم .
زنان نماینده مجلس اگر چه تحصیل کرده هستند ولی تعدادشان بسیار ناچیز است. در سال ۲۰۲۴ میلادی از بین 290 نماینده مجلس دوازدهم شورای اسلامی در ایران فقط ۱۴نفرشان زن هستند . ایران ۳۱ استان دارد . بسیاری از استانها هیچ نماینده زنی ندارند . از جمعیت ۸۶ میلیونی در ایران ۵۵ میلیون واجد شرایط رأی دادن هستند . نیم این جمعیت زن هستند . تقریبا برای هر 2 میلیون نفر زن یک نماینده منتصب کرده اند . در حالیکه برای هر 1 میلیون مرد بیش از ۱۰ نماینده وجود دارد . در مجلس ششم خبرگان رهبری هم که همزمان برگزار می شد هیچ زنی را راه ندادند .
راهکار توجه مثبت : چگونه برابری جنسیتی و عدالت اجتماعی را در ایران آینده برقرار کنیم؟ زنان نیمی از جمعیت کشور هستند؟ باید با سهمیه بندی به تدریج نیمی از مشاغل را در پستهای دولتی و به خصوص تصمیم گیری عهده دار شوند. بعد از سهمیه بندی، شایسته ترین ها در هر گروه انتخاب شوند.
امروزه در ایران برای هر 2 میلیون زن، یک نماینده مجلس وجود دارد، درحالیکه، برای هر یک میلیون مرد، بیش از ده نماینده مرد، وجود دارد. در آینده میبایست برای نمایندگی مجلس، دو گروه برابر، جداگانه از زن و مرد باشند که شایسته ترین ها در گروه خودشان انتخاب و کاندید شوند. این نوع ” سهمیه بندی ” که با ” شایسته سالاری ” ترکیب میشود، برای رعایت عدالت اجتماعی ضروری است.
نتیجه گیری :
در قسمت اول زنان نامدار ایرانی را معرفی کردیم و در قسمت دوم راهکارهایی که میتواند تبعیض بین زن و مرد را کاهش دهد. در خاتمه باید گفت که زنان در ایران مذهبی تر از مردان هستند و چون از سطح دانش کمتری نسبت به مردان برخوردارند، خودشان الگوهای زن ستیز را با تربیت غلط در فرزندانشان و در نتیجه در جامعه بازتولید می کنند. زنان مادر هستند، مادران میتوانند دنیا را متحول کنند. اکثریت معلمان زن هستند و آموزش نسل جوان را برعهده دارند. زنان ابتدا باید خود آگاهی بیابند و پندار لائیک، گفتار لائیک و کردار لائیک داشته باشند پس میتوانند نسلی را تربیت کنند که آزادانه رعایت حقوق بشر را بر رعایت موازین اسلامی ترجیح دهند و موجب جدائی دین از سیاست شده و تبعیض ها را بردارند.
شیردخت زیارتی در حال بحث با حزب اللهی ها در سال 1357
منابع :
3 – گزارش مجمع جهانی اقتصاد ، شاخص شکاف جنسیتی سال 2020 و 2023 .
5 – گزارش حقوق و دستمزد در ایران، سال ۱۴۰۰، توسعه کسب و کار نارین .
6- گزارش جهانی شکاف جنسیتی سال ۲۰۲۴ ، مجمع جهانی اقتصاد ، سایت ایران وایر .
منابع از همین نویسنده :
1- لزوم نئولائیسیته برای کاهش تبعیض بین زن و مرد در ایران، سایت ایران لیبرال، 6 سپتامبر 2024 .
8 – خشونت به زنان در حکومت مطلقه استبدادی فقیه در ایران ، 26 نوامبر 2024 ، سایت ایران لیبرال .
