به یاد فریدون رهنما- رضا مقصدی
به یاد فریدون رهنما ، فردی که تاثیر بسیار به سزایی در رشد و آگاهی جامعه ادبی ،هنری و روشنفکری ایران داشت. فریدون رهنما، شاعر و سینماگر اندیشمند ایرانی؛ مردی با چشمان آبی و با انرژی مثبت. یاد داد که فیلم و فیلم روشنفکرانه یعنی چه!
دربارهی فریدون رهنما كم نوشتهاند و آنچنان كه بایسته و شایستهاش بوده و هست و لابد هنوز، متن و كلمه نیست، اما هر جا كه سخنی از او به میان آمده، آن چنان وسعت و عمق یافته كه گویی همان یك سخن در همان جا، هر جا كه باشد – چه سینما و چه شعر- كافی است كه نقش انكارناپذیر فریدون رهنما را در سینما و شعر معاصر و هنر ِ معاصر دریافت كنیم.
چه آنجا كه شاملو می گوید :
«حق فریدون رهنما بر شعر معاصر، پس از نیما، دقیقا ً معادل حق از دست رفتهی كریستف كلمب است بر آمریكا»
قسمتی از شعر زنده یاد فریدون رهنما که از زبان فرانسوی به زبان فارسی توسط فریده رهنما ترجمه شده است.
تنگ است گلهای نفس/کتابهای عشق در گل افتاده
بهش سنگ میپرانند برف میپرانند سردش كردهاند/سرد سرد مثل آه دو فكلی در قایق
سردِ سرد مثل گلهای سعدآباد/سرد سرد مثل بوسه های مجلل
احمد را گرفتند/ حسن در رفته/ حسین تف به روی شان کرد/ موهای ننه محمد راست شده/ زمین زمین زمین همه تکان خورده/ یک دو یک دو یک دو/ خبر … دار! خبر…دار!…………………..
با نگاهی گذرا به زندگی رهنما كمی به اهمیت و پیشرو بودن او بیشتر پی ببریم :
دوم خرداد 1309- در تهران زاده شد.
مادر: زكیه حائری، نوهی شیخ عبدالله مازندرانی (رحمت علیشاه)
پدر: زین العابدین رهنما، نویسنده، مفسر و مترجم قرآن
١٣١٣- سفر به لبنان (تبعیدگاه پدر) به همراه خانواده
١٣٢٠- بازگشت به تهران
١٣٢١- دانشآموز دبیرستان فیروز بهرام
١٣٢٣- سفر به فرانسه به همراه پدر، دانش آموز دبیرستان ژانسون دوسایی در پاریس
١٣٢٥- آغاز كار شعر به زبان فرانسه و فارسی
- «نیست گهواره در زمین زخم»
١٣٢٦- دفتر شعر «هیچ» با نام كوچه
١٣٢٧- انتشار شعرهای پراكنده در نشریات فرانسه - مقاله دربارهی الوار
- دفتر شعر Naitre «زاده شدن»
١٣٢۸- مقاله در نشریات فرانسه دربارهی صادق چوبك، فولكور آذربایجان، سینما یا هنر هفتم. - تحصیل در دانشكدهی ادبیات سربن و مؤسسهی فیلمشناسی پاریس
١٣٢٩- مقالهی «فرانسه و دیگران» برای روزنامهی ایران - شعر: خون جگر، برای بودلر كه نمیدانست، قبل از هر چیز یك دل داشت
- شركت در دومین كنگرهی جهانی صلح در ورشو و آشنایی نرودا، آمادو و تورسون زاده با شعرهای او
- «مایاكوفسكی یا پیشگویی كه روی سخناش با زندههاست»
١٣٣٠- انتشار نخستین دفتر شعر به فرانسه: Ode a la perse «منظومه برای ایران» با نام كاوه طبرستانی توسط انتشارات پی یرسگرس Pierre Seghers - ابتلا به بیماری سل و بستری شدن در بیمارستانی در سوئیس.
- مقدمه برای دفتر شعر الف. صبح (قطعنامه) و انتشار آن با كمك مالی خود (با نام مستعار چوبین)
- دفتر نخست «Ode au Monde» «منظومه برای جهان» و استقبال پرشور پی یرسگرس شاعر و ناشر فرانسوی
١٣٣٢- ترجمهی اشعار الوار، آراگون، دسنوس، لنگستون هیوز، لوركا
١٣٣٣- كتابدار در كتابخانهی مجلس شورای ملی - دفتر شعر Faire Naitre «زادن»
١٣٣٤- انتشار Ode au Monde «منظومه برای جهان» در دو دفتر توسط انتشارات پی یر سگرس
١٣٣٥- سفر به فرانسه برای گذراندن رساله در مؤسسهی فیلمشناسی پاریس - كتاب دربارهی خیام و ترجمهی اشعار او با همكاری روبن ملیك (ناتمام)
١٣٣٨- انتشار مجموعهْ شعر Poemes Anciens «سروده های كهنه» - پخش شعرهای او از رادیو پاریس
١٣٣٩- فیلم كوتاه «تخت جمشید» - «نیما یوشیج و دلاش كه میتپید» در مجلهی یغما
- «تاریك و روشن سپهری» در مجلهی نقشونگار
- نخستین نمایش فیلم «تخت جمشید» در پاریس
- سخنرانی دربارهی «مسائل كنونی هنر ایران» در پاریس
- مصاحبه با رادیو پاریس
١٣٤٠- یادداشت دربارهی چند نمایش ایرانی - نمایش فیلم «تخت جمشید» در كانون فیلم
١٣٤١- آغاز فیلم «سیاوش در تخت جمشید»
١٣٤٤- نخستین نمایش فیلم «سیاوش در تخت جمشید» در سینماخانهی پاریس با معرفی هانری لانگلوا - سخنرانی هانری كربن دربارهی «سیاوش در تخت جمشید» در موزهی گیمهی پاریس
1345- دریافت جایزه ژان اپشتاین درجشنواره ی لوكارنو برای فیلم « سیاوش در تخت جمشید» - نخستین نمایش «سیاوش در تخت جمشید» در تهران
١٣٤٦- « پایان یك تولد» دربارهی فروغ فرخزاد، مجلهی آرش
١٣٤٧- انتشار دفتر شعر Chant de deliverance «آوازهای رهایی» انتشارات اوسوالد، پاریس
١٣٤٩- آغاز تهیهی فیلم «پسر ایران از مادرش بیاطلاع است» با وام ١٥ ساله از تلویزیون ملی - انتشار ترجمهی چند شعر از او به فارسی با یاری یدالله رؤیایی، در «كتاب شعر دیگر»
١٣٥٠- «اژدرهای نفس ما در چشم اردشیر محصص»، مجلهی نگین
١٣٥١- انتشار كتاب «واقعیتگرایی فیلم»، انتشارات بوف
١٣٥٤- نخستین نمایش فیلم «پسر ایران از مادرش بیاطلاع است» در سینما تك پاریس با معرفی هانری لانگلوا
١٧ مرداد ١٣٥٤- انتقال به بیمارستان در پاریس و درگذشت - گفتوگوی هانری لانگلوا دربارهی فریدون رهنما
- تعیین جایزهی طلایی «فریدون رهنما» برای فیلمساز جوان منطقهی آسیا
