آیندۀ أفغانستان- حسن بهگر

احمد مسعود پرچم مقاومت را در دره پنجشیر برافراخته است و  آمادگی خود را برای آغاز مذاکرات با طالبان در زمینه ایجاد یک دولت فراگیر اعلام کرده است ولی طالبان ، که نماینده اکثریت پشتون هستند “دولت فراگیر” را بر نمی تابند. طالبان اغلب سواد چندانی ندارند و خاستگاه آنها بیشتر از روستاهای افغانستان است . احمد مسعود تحصیلکرده انگلستان و از این جهت  درمیان رهبران سیاسی افغانستان افزون بر آنکه  شاخص است ؛ پیشنهاد دولت فراگیرش هم منطقی است و هم به صلاح مردم افغانستان است . اما متاسفانه هیچ دولتی از او پشتیبانی نمی کند.

گرچه پنجشیر را یک قلعه غیرقابل نفوذ  می خوانند  که از هر طرف توسط کوه ها احاطه شده و حتا نیروهای شوروی طی نه بار حمله موفق بیرون راندن دشمن خود از آنجا نشدند افسران روسیه  نبردهای دره پنجشیر را سخت ترین جنگ در کل جنگ های افغانستان دانسته اند اما معلوم نیست که تا چه زمانی برای این قلعه می توان تسلیحات و آذوقه فراهم کرد.

امریکا از مدت ها قبل نقشه تجزیه افغانستان را کشیده است که بارها در مقالاتم بدان اشاره کرده ام و این با نقشه استراتژیک خاورمیانۀ جدید امریکا همخوانی دارد. با  تجزیه افغانستان این کشور روی آرامش نخواهد دید و جنگ مذهبی و قومی جریان خواهد داشت. ما از مفاد توافق دوحه بی خبریم و نمی دانیم که چرا آمریکا اسلحه های خود را جا گذاشته است و در ضمن شاهد هستیم که آمریکا اعلام کرده که به همکاری با طالبان ادامه خواهد داد.

روسیه و چین می گویند قصد مداخله در درگیری بین طالبان و مقاومت در پنجشیر را ندارند. ایران نیز طرفین دعوا را دعوت به مذاکره کرده است . هر سه کشور با احتیاط عمل می کنند و با  توجه قصد و نیت نهایی آمریکا قصد دارند که از چندپارگی افغانستان جلوگیری کنند. ژائو لیجیان ، سخنگوی وزارت خارجه چین در 18 اوت گفت: “ما از تشکیل یک دولت ائتلافی فراگیر در افغانستان با مشارکت همه نیروهای قومی سیاسی کشور، از جمله اقلیت های ملی حمایت می کنیم ، بنابراین موضوع به رسمیت شناختن مقامات رسمی پس از اتمام این روند اهمیت پیدا می کند.”

به نظر اکثریت کارشناسان نظامی ، احمد مسعود بدون کمک نظامی از خارج، محکوم به شکست است و با توجه به  تعداد جنگجویانش که از 15 هزار نفر تجاوز نمی کند. در برابر طالبان که  قادرند 100000 شبه نظامی را علیه او  قرار دهند  شانس پیروزی ندارد .

بدین طریق گرچه پیشنهاد احمد مسعود ایده آل است ولی در بدترین وقت و زمان مطرح می شود. اگر از سایر استان ها به کمک وی بشتابند امکان دارد که معادلۀ قدرت تغییر کند و پشتون ها به دولت فراگیر رضایت بدهند.

بسیاری از هموطنان فکر می کنند که فارسی زبان ها اگر جدا بشوند به صلاح هزاره ها و تاجیک ها و ازبک هاست که خیال خامی است چون در این اقلیت سازی بازهم اختلاف مذهبی و زبانی باقی می ماند و می تواند محل کشمکش و نزاع شود.

برخی صحبت از تغییر کردن طالبان می کنند که دلخوشی بی پایه ایست. اینها نقداً می کوشند تا از خود چهره ای قابل قبول ارائه بدهند و کارهای ناپسندشان را به دور از چشم ناظران انجام دهند. ولی این رودربایستی رفع خواهد شد.

در این موقعیت به نظر نمی آید که بشود راه حلی سیاسی مبتنی بر مذاکره پیدا کرد. راه حل تا اینجا نظامی بوده و نقداً هم تغییر نخواهد کرد. امکان دخالت خارجی را باید تا اطلاع ثانوی منتفی شمرد. می ماند میارزۀ داخلی و حداکثر کمک هایی که می تواند از خارج برسد. احمد مسعود ظاهراً به دلیل بی تجربگی امید به آمریکا و اروپایی بسته که أفغانستان را در این وضع قرار داده اند. بعید است جوابی به غیر از وعده بگیرد. در این حالت و به رغم موفقیت اولیه، آیندۀ مقاومت پنجشیر خیلی روشن نیست. ابراز هیجان هایی که به نفع مقاومت می شود نشانگر دغدغۀ مردمی است اما تأثیر نظامی ندارد.

نقداً راه برون رفت از موقعیت معلوم نیست. به احتمال قوی با گذشت زمان هم سیاست طالبان روشن تر خواهد شد و هم دیگر بازیگران روش روشن تری را در قبال افغانستان در پیش خواهند گرفت. بستگی دارد که مقاومت تا کی دوام بکند.

یک‌شنبه، ۱۴ شهریور ۱۴۰۰

۲۰۲۱-۰۹-۰۵