Home سخن روز آرشیو سخن روز اسلام، سلام می رساند- رامین کامران

اسلام، سلام می رساند- رامین کامران

می خواستم چند کلمه ای راجع به بنی صدر بنویسم، یکی از دوستان نزدیک رأیم را زد و گفت وقت خود را ضایع و عزای دیگران را منغص نکن ـ منصرف شدم. عزا که ختم شده، ولی تصور می کنم که یکی از ابعادش به مختصری توجه می ارزد: تفاوت چشمگیر بین واکنش مردم عادی و عکس العمل چهره ها و بخصوص گروه های سیاسی. هر قدر اولی منفی بود، دومی تؤام بود با اغماض و گاه تأیید. ما معمولاً شاهد چنین تفاوتی نیستیم و اینجا که پیدا شده، می ارزد که ببینیم چرا.

حیات سیاسی بنی صدر، از ابتدای جوانی همزمان و موازی بود با شروع شدن و بالا گرفتن موج اسلامگرایی در ایران مدرن و نقطۀ اوجش انقلاب اسلامی بود. آن بخش از این حیات که  در معرض دید تاریخی قرار دارد، با خمینی شروع شد و با جدایی از او به پایان رسید. باقی هر چه قبل بود و بعد شد، حاشیۀ این متن است و این متن اساساً انقلابی و اسلامی است.

واگرایی عقیدتی که بین مردم و سیاستگران شاهدیم، بیانگر تفاوت موضع در بارۀ این دو صفت اساسی است که حیات سیاسی بنی صدر در آنها خلاصه شده است. ما تصور می کردیم، یا شاید بهتر  است که بگویم من تصور می کردم لعاب اسلام که سیاست ایران را چندین سال است ملوث کرده است و بسیاری از آن ابراز انزجار و برخی حتی تظاهر به کوشش برای زدودنش می کنند، جذابیت خود را از دست داده و دیگر مشتری جلب نمی کند. در صورتی که ظاهراً اگر هم مشتری جدید پیدا نکرده، مشتریان قدیمش بر جا هستند.

از ارادتمندان ثابت اسلام که بگذریم، سؤالی که در مورد باقی مطرح می شود بسیار ساده است و به همان مقدار اساسی: چگونه می توان در باب لزوم کوتاه کردن دست مذهب از حکومت سخن پراکنی کرد ولی در بارۀ نقطۀ شروع این امتزاج نامیمون، این حد اغماض نشان داد؟

تصور می کنم که باید جواب را نه در تاریخ که در بیوگرافی افرادی جست که چنین شعبده بازی می کنند. معیار اینها برای ارزیابی سیاسی، گذشتۀ خودشان است، نه امر دیگر. اصل کلی بر این است که گذشته شان عیب و ایرادی ندارد و هر جزء آن، در آن زمانی که قرار داشته، بجا بوده و طبعاً هر چه هم که به آن مربوط است، کلاً قابل تأیید. اشتباهاتی اگر بوده، کوچک بوده و قابل چشم پوشی…

این البته مشکل کسانی است که فعالیت سیاسی می کنند و خود را ملزم می بینند که سابقۀ قابل دفاع و تا حد امکان یکدستی به دیگران عرضه نمایند. خطا پوشی در بارۀ انقلاب اسلامی و برخی چهره های شاخص آن، در حقیقت کوشش دیر هنگام است برای پوشاندن خطا های خود.

مردم عادی از این رودربایستی ها با تاریخ ندارند.

۲۰ اکتبر ۲۰۲۱، ۲۸ مهر ۱۴۰۰