آزادی همه یا آزادی خودتان-رامین کامران

برخی تا اسم لائیسیته به میان میاید، شروع میکنند به اظهار نگرانی در بارۀ از دست رفتن آزادی های مذهبی و از این موضع با لائیسیته مخالفت میورزند. در این میان، بعضی ممکن است که از این امر فقط به عنوان دستاویزی برای نگاه داشتن پای اسلام در میدان سیاست استفاده نمایند، ولی یقیناً نمیتوان این حکم را به همه تعمیم داد. بسیاری، به دلیل آن چیزهای که از این سو و آن سو به گوششان خورده است، دچار این نگرانی هستند. به این دلیل که در بارۀ مسئله اطلاع کافی کسب نکرده اند یا فرصت اندیشیدن بدان را نیافته اند. مشکل اصلی در وسعت دید لازم برای طرح درست مطلب است.

دقت کرده اید که هر گاه دوستداران اسلام، صحبت از آزادی مذهبی میکنند، فقط و فقط به مسلمانان نظر دارند؟ درست مثل دعا خواندن ملایانی که فقط بهروزی مسلمانان را از درگاه خداوند مسئلت مینمایند. بقیه به حساب نمیایند، حال از هر دسته و گروه که باشند.

مسئله این است که ما ببینیم که آیا فقط آزادی مسلمانان را مد نظر داریم یا آزادی مذهبی را ـ به طور عام.

اگر مقصود ما اولی است که استفاده از کلمۀ آزادی نابجاست. آزادی که قرار باشد فقط به گروهی اعطأ گردد، آزادی نیست، امتیازی است که به این گروه عرضه شده است. آزادی در یک زمینه، فرضاً آزادی بیان که مادر همۀ آزادیهاست، آزادی فرهنگی و… تا وقتی در قالب یک واحد سیاسی که چارچوب اصلی بیان آزادی است، به همه به یکسان اعطأ نگشته، آزادی نیست، بیان برتری یک گروه است بر باقی و طبیعی است که با دمکراسی سازگار نیست.

آزادی مذهبی، در جایی که هست، مسلمان و مسیحی و یهودی و بهایی و … را به یکسان شامل میگردد. این آزادی را بنا بر تعریف، به دلیل شمول عامش، نمیتوان از دل یک مذهب معین بیرون کشید و اصلاً کار برقراری و حفظش را به دست مذهب سپرد. کار باید از بیرون مذهب و کلاً مذاهب، انجام گردد. مرجعی که میتوان از آن آزادی مذهبی را برقرار کرد، مرجع سیاسی است، نه مذهبی و لائیسیته روشی است که برای تضمین آزادی مذهبی از سوی این مرجع اتخاذ میگردد.

اگر خواستار آزادی مذهبی هستید، راهش لائیسیته است. ولی اگر خواهان آزادی برای خود و همکیشان خود هستید، راهتان راه دیگری است. این راه دیگر، فقط از لائیسیته جدا نیست، خلاف آزادیخواهی است و با دمکراسی سازش ناپذیر.

۲۱ اکتبر ۲۰۱۸

این مقاله برای سایت (iranliberal.com) نوشته شده است و نقل آن با ذکر مأخذ آزاد است

rkamrane@yahoo.com