«هیچ چیز نیست که به خواندن نیرزد»- ناصر رحیم‌خانی
«هرچند سخن،دراز کشیده‌ام، بپسندند که هیچ نبشته نیست که آن، به یک بارخواندن نیرزد» این سخنِ چشم و گوش نواز، از ابوالفضل بیهقی، نویسنده و تاریخنگار ایرانی است، درست در هزار سال پیش از این در کرامتِ کتاب و خرّمی خواندن، که گفت و نوشت و به یادگار گذاشت برای آیندگان.
به روزگارِ بیهقی، کتاب و صندوقچه ی کتاب یا در خانه‌ی دهقان کهنسال ایرنی بود و در سرای بزرگان وخواجگان و یا در بارگاه امیران و سلطان‌ها.اهل کتاب و قلم هم، دبیران و کاتبان ودیوانیان ،تاریخ نویسان و شاعران بارگاه. شمارِ نه چندان زیادِ کتاب و فرصتِ بسیارِ کتابخوانی شبانه .
بیهقی به گزافه نگفت :«هیچ چیز نیست که به خواندن نیرزد.»
در زمانه‌ی ما اما وقتی به کتابخانه می‌رویم شاید با حسی آمیخته به حسرت و دریغ با خود بگوئیم: «چقدر کتاب هست که من نخوانده‌ام»
اومبِرتو اِکو (۲)، نویسنده و متفکر ایتالیائی ـ درگذشت ۲۰۱۶ میلادی ـ که با ۲۰ هزار جلد کتاب در کتابخانه ی شخصی، از کهن ترین کتاب ها تا مدرن ترین ها، خود به تعبیری «کتابخانه» بود،
با همین حس حسرت و دریغ گفت و نوشت: «هر چقدر هم سخت کوش باشی، هیچ وقت نمی توانی تمام دانسته‌های گذشتگان را بدانی. کتابخانه جای یادگیری نیست، جای گم شدن است. با اعتماد به نفس وارد می شوی و هنگام بیرون آمدن یک بازنده‌ی به تمام معنائی». اما خوانندهی این گفته‌ی اومبرتو اِکو، اگر در بیمِ انبوهِ صف در صفِ کتاب‌ها و حسرت و دریغ زمانِ از دست رفته از سوئی و از سوی دیگر با انگیزش شوق درونی خواندن و اندیشیدن، و پس فروتن وسرفراز، از کتابخانه بیرون بیاید، آن‌گاه شاید که معنای آمیختگی این حسّ و حال دوسویه ،به تجربه‌ی«شکستِ پیروزمندانه» نزدیک تر باشد تا به آن باختِ به تمام معنای اومبِرتو اِکو.
«شکستِ پیروزمندانه»(۳)، گفته‌ی نجف دریابندری ست در بیانِ رویاروئی سرسختانه وآرام با موج‌های سهمگین دریا و به ساحل رسیدنِ «سانتیاگو»،قهرمان داستانِ «پیرمرد و دریا»، نوشته‌ی
ارنست همینگوی.
اکنون چند هزار جلد کتاب فارسی در کتابخانه‌ی کونگز هولمن استکهلم، در انتظار رویاروئی خوانندهی فارسی زبان. کتاب های ویژه‌ی کودکان و نوجوانان، کتابهای آموزشی، داستان‌ها و قصه‌های فارسی، ازاسطوره‌های شاهنامه‌ی فردوسی تا قصه‌های خاطره‌انگیز صبحی مهتدی، از داستان‌های سمکِ عیار با رنگ و نقش دوره‌ی اشکانیان، تا ترجمه‌ی قصه‌های هانس کریستین آندرسون دانمارکی .
قفسه‌های کتابهای کودکان در طبقه‌ی همکفِ کتابخانه‌ی کونگز هولمن و درست روبروی میز پذیرش کتابخانه. و باز در همین طبقه‌ی همکف، سالنِ بازی کودکانِ خردسال، بازی‌های آموزشی، کتابِ‌های مصور در طبقه‌ی اول: کتابهای فارسی عمومی، کتابهای تاریخی، تاریخ جهان، تاریخ ایران باستان، تاریخ سده‌های میانه، تاریخ ایران معاصر از جنبش مشروطه بدین‌سو. تاریخ‌نگاری و تحلیل تاریخی. خاطرات سیاسی: نوشته های کارگزاران دولت قاجار و «منوّرالفکران» آن عهد. و از زمانه‌ی ما، یادداشت‌ها و خاطره‌های روشنفکران، مردان و زنان سیاست و فرهنگ ، روزنامه نگاران، زندانیان سیاسی .
کتاب های فلسفی ، فلسفه سیاسی، اقتصاد، اقتصاد سیاسی، جامعه شناسی، جامعه شناسی سیاسی، روانشناسی.
سفرنامه‌های ایرانیان به اروپا و اروپائیان به ایران، به‌ویژه از آغاز عهدِ قاجار تا روزگار ما. کتابهای علوم طبیعی، فیزیک، شیمی، .
هم اینک و تاکنون ۳۴۸۸ جلد کتاب فارسی در قفسه های کتابِ کتابخانه‌ی کونگزهولمن جای گرفته اند . از این ۳۴۸۸ جلد کتابِ فارسی ،۱۷۷۱ جلد آن، ویژه‌ی ادبیات است: رمان، داستانِ کوتاه، شعر، نقدِ ادبی و نقدِ شعر. و در این میان رمان‌ها و داستان‌های شمارِ بسیاری از زنانِ نویسنده ی سالیانِ پیش از انقلاب تا همین سال‌های نزدیک: سیمین دانشور، مهشید امیرشاهی، گلی ترقی، شهرنوش پارسی پور، منیرو روانی پور،غزاله علی زاده، زویا پیرزاد، فریبا وفی، بلقیس سلیمانی، فتانه حاج سیدجوادی، شیوا ارسطوئی، شهلا شفیق، فریده ابلاغیان.
کتاب ها، آراسته و پیراسته در قفسه های کتاب. چشم انتظارِنوازشِ دستی و گوشه‌ی چشمی.
کتابهای رشته‌های گوناگون به دری برای خوانندگان افغان ۴۴۸ کتاب. کتاب های به زبان پشتو ۳۰۳ جلد. کتاب به کردی سورانی ۹۲۹ جلد و به کردی کٌرمانجی ۴۴۹ جلد. شمار کتابهای به زبان عربی: چهار هزار و دویست (۴۲۰۰) جلد. نمونه‌هایی چنداز کتابهای فارسی ترجمه شده به عربی نیز دیده می‌شوند. ازآن میان، ترجمه‌ی عربیِ داستانِ سفر و جای خالی سٌلوچ از محمود دولت آبادی.
درپایان این نیز گفته شود که سپتامبر ۲۰۱۹ تصمیم گیرندگانِ بستن بخش بین المللی کتابخانه‌ی استکهلم و انتقال بخشی از کتاب‌ها به کتابخانه‌ی کونگزهولمن، در بیانِ بیرونی انگیزه و علت تصمیمِ خود، شمارِ کم و رو به کاهشِ کتاب خوانی را به رٌخِ مخالفان پرشمارِ بستنِ کتابخانه، می‌کشیدند. گردآوری یازده هزار (۱۱۰۰۰) امضای اعتراضی علاقمندانِ کتابخانه و کتابخوانی، پاسخی بود در برابر بهانه‌فروشی دست اندرکارانِ بستنِ بخش بین‌المللی کتابخانه .
گردآوری یازده هزار (۱۱۰۰۰) امضاء، گفت و گوی کارکنان کتابخانه با نمایندگان حزب‌های سیاسی و نهادهای تصمیم گیرنده و گردهمائی اعتراضی در میدان اودن پلان،این همه، بی پاسخ ماند. با بستن بخش بین المللی کتابخانه مرکزی و انتقال کتاب ها به کتابخانه‌ی کونگز هولمن، اما در این جا نیز، دستاویزِ کاهشِ شمارِ کتاب خوانان، هم‌اکنون نیز هم‌چنان در کار است .
باری، با این همه، این خبر هم گفتنی ست که گذشته از کتاب های کتابخانه‌ی کونگزهولمن، تا کنون نزدیک ۳۰۰ جلد رمان و داستانِ فارسی در قفسه‌های کتابخانه‌ی مرکزی استکهلم نیز چیده شده‌اند.
کتابخانه‌ی مرکزی استکهلم برای ایمنی فضای کتابخانه و پیشگیری گسترش ویروسِ کرونا، با بستنِ ورودی بزرگ در خیابانِ ـ اِسوِآ ویگنِ شماره ی ۷۳ ــ و بازگذاشتنِ ورودی خیابانِ – اودن گاتنِ شماره ی ۵۳- و فراخواندن نگهبان راهنما، شمار وارد شوندگان به کتابخانه را منظم و محدود کرده‌است .
در کتابخانه‌ی کونگز هولمن نیز، فضای کتابخانه آرام و آمد و شد با حفظ فاصله است . کتابخانه‌ی کونگزهولمن در ــ خیابان سنت اریکزگاتنِ شماره ی ۳۳ــ روزهای هفته از ساعت ۱۰ صبح تا ۷ عصرــ سه شنبه ها از ۱۲ تا ۷ عصر ــ و شنبه و یکشنه از ساعت ۱۲ تا ۴ عصر باز است. از ایستگاه تونل بان فرید همز پلان تا کتابخانه، چهار پنج دقیقه پیاده روی است .
در این روزهای آسیب دیده از آلایشِ کرونای بد کردار، کتاب و کتاب خوانی می شود که کمک رسان آرامی و اندیشیدن در آرامش بشود .
با آرزوی سلامتی و آرامی و آرامش برای همگان و به امیدِ حضورِ بیش از پیشِ علاقمندانِ کتاب فارسی در کتاب خانه ها ی استکهلم درآینده ی نزدیکِ رها از کرونا .
این گفتار رادیوئی را به نقل از رادیو همبستگی گوش کنید:
http://asre-nou.net/php/view.php?objnr=48935
برگرفته از سایت عصرنو
ـــــــــــــــــ
۱- تاریخ بیهقی ،تصحیح علی اکبر فیاض ،هرمس ،چاپ اول، ص ۳۱
۲-اومبرتو اِکو(۲۰۱۶ ـ ۱۹۳۲) نویسنده و فیلسوف ایتالیائی .رمان «نام گل سرخ» شناخته شده ترین و پرخواننده ترین کتاب او در جهان . فیلم «نام گل سرخ» و آن بازی درخشان شون کانری آوازه ی کتاب را افزود . کتاب «نام گل سرخ» ،ترجمه ی شهرام طاهری،در سایت «کتابفارسی» در دسترس همگان است. ترجمه ی دیگری از این کتاب با عنوان «آنک نام گل»،توسط رضا علی زاده نیز منتشر شده است .
۳- وداع با اسلحه ،ارنست همینگوی ، ترجمه ی نجف دریابندری ،چاپ دوازدهم پائیز ۱۳۸۲، مقدمه ی نجف دریابندری ص ۱۴ـ ۱۳. دریابندری در این مقدمه ضمن ارزیابی سبک کارهای همینگوی ،به «پیرمرد ودریا» هم پرداخته است .
