Home سخن روز آرشیو سخن روز کرونا و آخرالزمان – رامین کامران

کرونا و آخرالزمان – رامین کامران

سخنان خرافه واری که از بدو شیوع کرونا در تمامی کرۀ زمین رواج یافته است، برای همه آشناست. از جستجوی توطئه های سیاسی و اقتصادی گرفته تا خزعبلات شبه علمی. مردم هم که گرفتارند و دل نگران و هنوز هم از علم چارۀ قطعی نگرفته اند، در معرض دل دادن به هر یاوه ای قرار دارند. واگیر بیماری، نقداً قوۀ دفاعی عقل بسیاری را تحلیل برده تا نوبت به قوۀ دفاعی بدنشان برسد… در این میان یک بخش از این سخنانی که دست به دست میشود و طبعاً با سرعت بسیار در رسانه های اجتماعی حرکت میکند، مختصری قابل اعتناست. بخشی که میتوان «آخرالزمانی» خواندش.

اعتقاد به فاجعه ای که ختم تاریخ خواهد بود، در میان بسیاری اقوام جهان دیده میشود. تصور «نامتناهی» برای بسیاری مشکل است، ولی از این گذشته، نفس بی پایان بودن تاریخ، یافتن معنای آنرا مشکل میکند، چون نقطۀ نهایت کار را که نقطۀ ترسیم پرسپکتیو است، از میانه حذف مینماید. ابتدایی ترین و رایجترین نگاه به تاریخ، حکایت شمردن آن است و انتظار این که روایتش اول و وسط و آخری داشته باشد. اگر آخری در کار نباشد، شیرازۀ حکایت گسیخته میشود.

طبعاً میل به اینکه حکایت تاریخ، عاقبت خوش پیدا کند، در همه هست. آخرالزمان نقطۀ ختام و فاجعه ایست که قرار است بر حیات معمول بشر نقطۀ پایان بنهد و رهنمون به جهانی گردد که در آن از کاستی خبری نیست. رهیدن از همۀ کاستی ها، پایان خوش حکایت تاریخ است. مذاهب، تحققش را به جهان باقی حواله میدهند و برخی ایدئولوژی ها در همین جهان وعده اش میدهند. در جهان مدرن، این وعده از آن حواله جذابتر مینماید.

بروز هر بلای بزرگی، بسیاری را آمادۀ نگاه مساعد به این نگرش آخرالزمانی مینماید و کرونا هم از این بابت استثنأ نیست. برخی شاید تصور بکنند که دنیا به این ترتیب به آخر خواهد رسید، ولی ظاهراً گروه بسیار پرشمارتری انتظار دارند که اوضاع جهان و حیات بشری، بعد از بلا بهبود اساسی یابد و پس از مصیبتی که گاه به عقوبت تعبیر میشود، زمان آرامش و آسایش فرابرسد. امروزه الزاماً تصویر مذهبی به پایان رسیدن تاریخ و ورود به عالمی دیگر، معیار و مبنا نیست، ولی رفع آنچه که نقص بزرگ جهان امروز شمرده میشود و خلاص شدن از کاستی ها، به ذهن بسیاری خطور میکند.

انتخاب آن کاستی که امید است از میان برود، به سلیقۀ هر کس صورت میپذیرد و هرکه امیدی دارد. شاید سودای گذار از سرمایه داری که سالهاست، همراه با گسترش مارکسیسم، عیب بزرگ جهان امروز و مانع اصلی دستیابی به راحت و رستگاری بشر شمرده میشود، رایجترین این امیدها باشد. به این گفتارها که میرسیم، از تصویر اسطوره ای آخرالزمان بسیار دور میشویم و اگر به آن توجه خاص نکنیم، حتی از دیدمان پنهان میماند. ولی این شبح، با تمام کوششی که برای دور شدن از تفکر اسطوره ای میکنیم و با تمام امیدی که در باب همه گیری تفکر عقلانی به خود میدهیم، از ورای تمامی امیدهایی که به دگرگونی عظیم و آسایش بعد از بلای بزرگ داریم، خود نشان میدهد. قالبهای فکر اسطوره ای همه جا و همیشه، مانند سایه، همراه ماست. گاه زاویۀ تابش نور آفتاب، پنهانشان میکند، ولی با کمترین تغییر، جلو میایند و یادآوری میکنند که سفرت بی خطر، ولی بی ما جایی نخواهی رفت.

۲۷ آوریل ۲۰۲۰، ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹

این مقاله برای سایت (iranliberal.com) نوشته شده و نقل آن با ذکر مأخذ آزاد است