ظریف که را هدف گرفته بود؟- حسن بهگر
گفتگوی سعید لیلاز با محمد جواد ظریف برای پروژه ی «تاریخ شفاهی» در ارتباط با مرکز حفط و نشر آثار حسن روحانی با سردبیری محمد قوچانی آماده می شد که به بیرون از ایران قاچاق شد و جنجال بپا کرد. گفته می شود محمد قوچانی دردانه ی پرورش یافته رفسنجانی، واسطه ی کار بوده. این کارها برای اصلاح طلبان که هم در داخل و هم در خارج رسانه در اختیار دارند بسیار آسان است؛ می بینیم که اصلاح طلبی از داخل ایران به اصلاح طلب دیگری در عرب اینترناشنال پیام می فرستاد و بلافاصله این پیام در صدر خبرها قرار می گیرد.
در سخنان ظریف سری بر ملا نگشته، ولی فرصتی فراهم شده تا مخالفان سلیمانی و اتحاد با روسیه مطالب را بزرگ کنند و از آن سوء استفاده کنند. مدعیند که به روسیه نمی شود اتکا کرد گویی به آمریکا و انگلیس و غیره می شود. هر کشوری منافع خود را می خواهد. باید دید منافع ما کجا و با کی همراه است و بر این اساس عمل کرد. گرایش به روسیه در شرایط تحریم و محض یافتن یک فضای تنفسی صورت گرفته است. وقتی کسی مثل پمپئو به صراحت می گوید ایرانیان اگر بخواهند نان بخورند باید از آمریکا اجازه بگیرند، باید فکری کرد چون کار با حرف درست نمی شود. انتخاب ها محدود است و چین و روسیه گزینه های اصلی هستند. مخالفانی که فقط شعار می دهند به این نکته ی مهم توجه نمی کنند یا نمی خواهند توجه کنند.
گفتگو فقط اختلاف دولت را با سپاه پاسداران فاش نمی کند بلکه نشان می دهد اختلاف اساسی اصلاح طلبان با خامنه ای بر سر انتخاب بین روسیه و آمریکاست. با وجود این که ظریف و لیلاز در این فایل بسیار مجیز خامنه ای را گفته اند و او را هم انقلابی و هم دیپلمات خطاب کرده اند، خامنه ای هم این تملق ها را نخرید و سخنان ظریف را همراهی با آمریکا دانست.
ظریف می گوید میدان، یعنی سپاه تصمیم گیرنده است و او هیچکاره است و به این مناسبت به سلیمانی طعنه میزند. ظریف خوب می داند که از سلیمانی بالاتر، خامنه ای تصمیم گیرنده است. او صلاحیت سلیمانی را مورد شک قرار می دهد، ولی می دانیم که سلیمانی در کار خود خبره بود و نه فقط روس ها که حتی آمریکایی ها نیز به کارآیی و کاردانی او معترف بودند و برای همین بود که آمریکا می خواست به هر قیمت از دستش خلاص شود. معلوم نیست که ظریف غیر از حسادت محرک دیگری هم دارد یا نه.
ظریف در این میان دو سه بار تکرار کرده که مخالف رئال پولتیک Realpolitic است! نمی دانم این به چه معناست؟ یعنی او نمی خواهد حقایق و واقعیت های موجود را ببیند و بر مبنای آنها عمل کند؟ می خواهد فقط دنبال خیالات خود را بگیرد؟ وی مدعی است دیپلماسی او قربانی فعالیت نظامی سلیمانی شده است، بدون آنکه توضیح دهد دیپلماسی او بدون دستاوردهای نظامی و سیاسی سلیمانی چه معنایی می توانست داشته باشد. آیا اگر پیروزی های میدانی سلیمانی نبود، ظریف می توانست بر سر میز مذاکره بنشیند و چانه بزند؟
ظریف مخالفت خود با روسیه را هم به طریقی صریح و با ایراد اتهام ابراز کرده است و افشای نابهنگام سخنان او بدون آسیب نمی تواند باشد. زیرا جمهوری اسلامی همکاری با روسیه را برای به چالش کشیدن آمریکا در مسأله برجام و ورای آن لازم می داند. در سوریه هم که دو کشور متحدند. روسیه به عنوان یک شریک مهم در سیاست بین المللی ایران باقی مانده است. فراموش نکنیم که روسیه عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و برنامه جامع اقدام مشترک 2015 (JCPOA) در موضوع هسته ای ایران است.*
خوب یک وزیر امورخارجه، حتی اگر تازه کار باشد، چطور می تواند این سخنان نسنجیده را بر زبان بیاورد؟ عده ای می گویند که خیلی از سیاستمداران این قبیل مطالب را در کتاب های خود انتشار می دهند ولی غافل از این نکته هستند که آنها پس از آن که دیگر مسئولیتی ندارند و از کار کناره گرفته اند خاطرات خود را آن هم با مشورت امنیتی منتشر می کنند.
ظریف رنجش خود را از نزول محبوبیت خودش پنهان نمی کند و به قصد تلافی می خواهد با خراب کردن چهره ی سلیمانی خود را قهرمان نشان دهد که معلوم نیست دستاورد خودش چه بوده است.
اتهام اینکه روسیه در برنامه برجام کارشکنی می کند اتهام بزرگی است که می تواند به روابط دو کشور در شرایط خطیر کنونی آسیب جدی بزند. همه می دانند جمهوری اسلامی تحت فشار شرایط ژئوپولیتیک به سوی شراکت با روسیه و چین رفته است و این پیامد سیاست آمریکاست نه چیز دیگر. ظریف از اینکه لاورف پرسیده که آیا اختیار عملی برای دادن امتیاز داری یا نه خشمگین شده و پاسخ او را با بی ادبی داده و از این بابت برخود می بالد در حالیکه نه تنها لاوروف بلکه همه ی جهان می دانند که تصمیم گیرنده ی اصلی در سیاست ایران خامنه ای است و دیگران اختیاری ندارند.
بدیهی است ایرانیان نسبت به نفوذ خارجی در ایران نگران هستند و حکومتی که روز بروز از مقبولیت مردم محرومتر می شود ناچار است به بیگانه پناه ببرد چنانکه جامعه ایران نسبت به استفاده روسیه از پایگاه نیروی هوایی نوژه معترض شد و این نشان دهنده احساسات منفی ایرانیان نسبت به وابستگی خارجی است که از تاریخ دو قرن اخیر سرچشمه می گیرد.
در سال 2018 ، ایران درخواست روسیه مبنی بر اجازه پرواز بمب افکن های دوربرد بر فراز حریم هوایی خود را پذیرفت و برای سوخت گیری در پایگاه نیروی هوایی نوژه اجازه فرود داد. این خبر به بیرون درز کرد، اگرچه نه ایران و نه روسیه آن را تأیید نکردند. ولی عده ای دستاویز پیدا کردند تا همکاری دو کشور در سوریه را که اهمیت استراتژیک داشت، تحت این عنوان مورد انتقاد قرار دهند.
حال امروز انتشار این نوار یک بار دیگر بی در و پیکری و ولنگاری این نظام را درجهان به نمایش گذاشت. روسیه با متانت اعلام کرد که فقط نظرات رسمی را قبول دارد و از کنار سخنان ظریف گذر کرد، ولی خامنه ای از آن سود کافی برای حذف ظریف و دیگران در انتخابات خواهد برد و در مقابل بخش بزرگی از اصلاح طلبان انگیزه کمتری برای شرکت در انتخابت خواهند داشت.
چهار شنبه، 15 اردیبهشت ۱۴۰۰
2021/05/05
___
*برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) توافقنامه ای مفصل و 159 صفحه ای با پنج پیوست است که توسط ایران و 1 + 5 (چین فرانسه ، آلمان ، روسیه ، انگلستان و ایالات متحده) در 14 ژوئیه 2015 حاصل شد.
