با جشن چهارشنبه سوری به پیشواز نوروز برویم! -حسن بهگر

نوروز و جشن های وابسته به آن میراثی است از نیاکان ما ایرانیان که بسیاری راز و رمز نهفته دارد و یکی از آنها راز پیوستگی اقوام ایرانی است. نوروز از استثنایی ترین جشن های بزرگ جهان است که غیر دینی است که با آغاز بهار جلوه گر می شود. این جشن مردم را فارغ از هر دین و نژاد به جشن و سرور دعوت می کند. 

در دوران پسا ملاها در رسانه های دولتی طعن ولعن به جشن ها ایرانی بالا گرفت و ضمن خرده گیری بر نوروز حتا منکر تاریخی بودن چهارشنبه سوری شدند و متاسفانه برخی از ناآگاهان صاحب عنوان نیز در داخل و خارج بر این جشن پر سرور و زیبا با پیروی از سیاست جمهوری اسلامی آن را ساخته و پرداخته ی سال های اخیر دانستند . در حالی که در تاریخ بخارا  که در قرن چهارم توسط نرشخی نوشته شده به این روز و تاریخی بودن آن اشاره شده است.

«و چون امیر منصور بن نوح به مُلک بنشست، اندر ماه شوال سال سیصد و پنجاه، به جوی مولیان، فرمود تا آن سرای را دیگر بار عمارت کردند و هر چه هلاک و ضایع شده بود بهتر از آن به حاصل کردند. آنگاه امیر به سرای بنشست و هنوز سال تمام نشده بود که چون شبِ سوری چنان‌که عادت قدیم است، آتشی عظیم افروختند. پاره‌ای از آن بجست و سقف سرای درگرفت و دیگر باره جمله سرای بسوخت و امیر سدید هم در شب دیجور مولیان رفت تا هم در آن شب خزینه و دفینه همه را بیرون برد»(1)

مردم ایران نه یاوه های ملایان گوش کردند و نه به سخنان ایران ستیزان دل سپردند و هر سال مفصل تر و هیجان انگیزتر جشن چهارشنبه سوری را برپا کردند. واژهٔ سوری پهلوی و SŪR به معنیِ سرخ است. سول به معنای خورشید sul هم از همین خانواده است در زبانِ فارسی گُلِ سوری به معنیِ گُلِ سرخ یا سُهروَردی (گل سرخ) ورد به معنی گل است که البته از برگ تغییر آوایی یافته‌است که در همگی سور از همین ریشه است . (2) اما چرا شب چهارشنبه برای این کار انتخاب شده است به باور استاد زنده یاد پورداود:« افتادن این آتش افروزی به شب چهارشنبه آخر سال بدین گونه بوده که آتش افروزی ایرانیان در پیشانی نوروز از آیین های دیرین این سرزمین است . شک نیست که افتادن این آتش افروزی به شب آخرین چهارشنبه سال پس از اسلام است زیرا ایرانیان هفته نداشتند تا چهارشنبه و آدینه داشته باشند و به همین خاطر است که حتی دو واژه ی شنبه و آدینه از سرچشمه این باور خرافاتی یعنی به زبان عبری است که از راه پشت بام اسلام به ذهنیات ایرانیان تازه مسلمان شده راه یافت. زیرا در بین ایرانیان هر روز به نام یکی از ایزدان خوانده می شد.(3) این جشن سراپا شادی و سرور در میان ملایان پاسدار سینه زنی ، عزاداری ، دلمردگی و گل مالی قابل تحمل نبوده و نیست ولی با بیش از 40 سال حاکمیت زور نتوانستد این جشن سنتی دیرپای را به فراموشی بسپارند و ایرانیان هر سال با قوت و اشتیاق بیشتری این جشن را همچنان  برگزار کرده اند.

جمعه – ۱۲ اسفند ۱۴۰۱

Friday – 2023 03 March

(1)-(تاریخ بخارا، رویه 32 ، چاپ مدرس رضوی ) برگرفته از محمد بقایی (ماکان) تصحیف غربزدگی – در جستجوی هویت ملی . رویه 247

* نرشخی از مورخان قرن چهارم هجری قمری است . کتاب معروف او تاریخ بخارا به زبان عربی است که به نام نوح بن نصر سامانی تالیف کرد . او به سال 286 متولد شد و در 347در گذشت.

(2)- ویکی پدیای فارسی

(3) شیرزاد آقایی – نوروز برلیان نگین جشن های ایرانی – چاپ آرش . استکهلم 2002-رویه 1