نقد و اندیشه

ذهنیتی که گُفتمان هوادار انقلاب در ایران سال 57 را پیش برد و در  چالش اجتماعی آن را غالب کرد، یکدست و همگون نبود. آن ناهمگونی دلیل و علت داشت. زیرا در وهلۀ نخست، نخبگان حاضر در زمینۀ راهنمایی فعالان و کنشمندان اجتماعی هم قول و هم هدف و بنابراین…

معاویه به علت دشمنی با امام اول شیعیان، با علی (در جنگ صفین) و پسرش یزید با امام حسین (در جنگ کربلا) در فرهنگ شیعه شهرت خوبی ندارد. بیشتر اطلاعات ما از این جنگ‌ها و به طور کلی از معاویه را تاریخ نویسان عرب و ایرانی در دوران عباسیان به…

در سرزمین ما، فرهنگ باستانی ایرانی و فرهنگ مدرنیته و خلاقیت های انسانی نتوانستند از پویایی و شکوفایی گسترده برخوردار شوند زیرا سلطه اسلامی و شیعه گری و قرآنی، سد و مانع تولید کرد و جامعه و بسترهای فرهنگی را با عناصر انحطاط و پوسیدگی و خرافاتی و ضدعلمی، مورد…

در زبان‌های اروپائی در رابطه با مقوله «اخلاق» دو واژه وجود دارند که یکی «اتیک»[i] است که ریشه یونانی دارد و دیگری واژه لاتینی «مُرال»[ii] است. شوربختانه در زبان پارسی برای این دو واژه معادل‌های ناهم‌گونی وجود ندارند و بلکه هر دو واژه «اخلاق» دانسته شده‌اند. پس برای آن که…

در جامعه ایران امروز در عصر اسلامی‌سازی آن، شاهد این اشغالگری، استعمار و استثمار، تحمیق و تالیف ایدیولوژیک در دفاع از جامعه در‌گذشته هستیم. در چنین جامعه‌ای که ارزش‌ها و سبک زندگی و اندیشه‌ورزی خود را در گذشته‌های چندصدسال پیش جستجو می‌کند، جامعه‌، مفهومی مرده است. به معنای دقیق‌تر، جامعه…

در این بحث، سه پرسش را مورد تأمل قرار می‌دهیم. پرسش اول این است که تغییرات بنیادین به چه معنا‌ست و به چه نوع تغییراتی بنیادین می‌گوئیم‌؟ پرسش دوم این است که جنبش‌های نوین اجتماعی برای تغییرات بنیادین را به  چه نوع جنبش‌هایی‌ می‌گوئیم و این گونه جنبش‌ها چه ویژگی‌هایی…

فلسفه، در قرن های 17 و 18 میلادی ( از یک سو ) با نام های دکارت، اسپینوزا و لایب نیتس، و ( از سوی دیگر ) با جان لاک، برکلی و هیوم گره می خورد. سه فیلسوف نخست ، تنها « ذهن » ، « تفکر » و «…

با کانال «پشت عینک دیگران» دو مصاحبه‌ داشتم درباره «سپهر همه‌گانی کجاست؟» از آن‌جا که در یک گفتگو به دشواری می‌توان همه جوانب یک موضوع را شکافت، زیرا پرسش‌های پیاپی سبب می‌شوند تا بسیاری از پاسخ‌ها نیمه بمانند. بنابراین بهتر دیدم آن‌چه درباره مقوله «سپهر همه‌گانی» می‌دانم را در یک…

فیلسوف هنجارشکن آنتونیو نگری در اول اوت  1933 (10 مرداد 1312) در شهر پادووا در ایتالیای فاشیستِ آن زمان به دنیا آمد و در سن 90 سالگی در 16 دسامبر 2023 (25 آذر 1402) در شهر ویلژوئیف در حومه جنوب پاریس درگذشت. نگری متفکری مبارز و فیلسوفی عمده از اواسط قرن…

امروزه اکثریت بزرگی از کشورهای جهان زیر سلطه‌ی سیستم‌های دیکتاتوری، توتالیتر یا نیادگرای دینی قرار دارند. دموکراسی‌های موجود، در شکل نمایندگی، اقلیت کوچکی بیش نیستند. هیچ پدیداری اما در تاریخ ابدی نیست. این دموکراسی‌ها و جمهوری‌های دموکراتیک و لائیک/سکولار نیز به واقع می‌توانند توسط اقتدارگرایی و دین‌سالاری از بین روند. خودکامگی…