پیروزی میانبر ندارد-رامین کامران

گرمای تابستان و جهش ناگهانی بهای اقلام روزمره و نان که اساسی ترین آن هاست، منشأ رشته اعتراضاتی شده که چند روزی است ایران را نا آرام کرده است. از این سو هم، چنان که معمول است، بازار تحلیل و موضعگیری گرم است و حرف ها همان قدر تکراری است که ماهیت اعتراضات. نقطهُ شروع کار غیر سیاسی است، شعار ها اساساً صنفی و معیشتی است که چند شعار سیاسی کلی هم ضمیمهُ آنها شده که وقتی منفی است فراوان و آشناست و وقتی مثبت است، نادر و غیر قابل اتکأ. در این میان درگیری بین مردم و نیرو های انتظامی نیز بر هیجان می افزاید و لبهُ تیغ نقد را کند می کند.

همه منتظرند تا بالاخره وجه سیاسی کار بر وجه معیشتی و صنفی بچربد. تصور رایج این است که وقتی اعتراضات هر چه گسترده تر شد، خودبخود سیاسی خواهد شد! یعنی تغییر کمی، تغییری کیفی را در پی خواهد آورد که کار رژیم را یکسره خواهد کرد!

کیمیایی که قرار است با ایجاد این تحول، جایگزین مطلوبی برای فاشیسم مذهبی فعلی تدارک ببیند، چیزی است که نام «خرد جمعی» گرفته و همه جا از آن سخن می رود. نوش پاسخی است که قرار است به همهُ سؤالها جواب بدهد و هر نگرانی را رفع نماید. می گویند که صرف جمع شدن مردم و تبادل نظر آنها در گرماگرم حوادث، خودبخود باعث خواهد گشت تا بهترین چاره و گزینه معلومشان گردد. این جا نیز همان معجزهُ افزایش کمیت است که قرار است کیفیت نتیجه را تضمین نماید. مهم نیست اگر عقلتان تک تک به جایی نمی رسد، وقتی تعدادتان کافی شد، خواهد رسید!

افزایش کمی و گستردگی شراکت مردم در اعتراضات، فقط یک خاصیت می تواند داشته باشد که البته بسیار هم مهم است و آن افزودن بر بخت پیروزی حرکت است ـ همین. رفتن از اعتراض صنفی به سیاسی، از بابت نظری فکر و برنامه می خواهد و گفتار مدون و از بابت عملی، اگر هم سازماندهی به معنای اخص نطلبد، حد اقل رهبری لازم دارد، یعنی تبعیت از مرجع واحد. آن چیزی هم که خرد جمعی نامیده می شود، از خود موجودیت مستقل ندارد، حاصلی است که از به کار افتادن و تعاطی خرد ها فردی حاصل می گردد. نه در خیابان و در میانهُ هیاهو، با بحث و حساب و کتاب و اگر شد رأی گیری.

بی جهت تصور نکنید که پیروزی سیاسی میان بر دارد و می توانید بدون زحمت و طی مراحل منطقی کار، به نتیجه برسید. انتظار معجزه فقط از اعتقاد مذهبی برنمی خیزد ولی از هر جا که نشأت بگیرد، باطل است. کسانی که مشوق چنین توهماتی هستند، در درستکاری دستکمی از خمینی ندارند، حتی اگر عمامه نداشته باشند.

۱۶ مه ۲۰۲۲، ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱

این مقاله برای سایت (iranliberal.com) نوشته شده است و نقل آن با ذکر مأخذ آزاد است

rkamrane@yahoo.com