حاصل کار- رامین کامران

دفتر عمر جبهۀ جمهوری دوم که در بیست و هشتم مرداد ۱۳۹۷ گشوده شده بود، پس از حدود پانزده ماه، در پنجم آذر ۱۳۹۸ بسته شد. حزب ایران آباد به طور کاملاً غیر مترقبه اعلام کرد که نیروهایش را از ساختار جبهه بیرون میبرد، شرکتش را در برنامه های مشترک پایان میبخشد و برنامۀ تلویزیونی به سوی جمهوری دوم را که از تلویزیون دیدگاه پخش میشد، قطع میکند. حزب، رسماً عضویت خود را در جبهه پس نگرفت، ولی به این ترتیب، هرگونه همکاری عملی را با جبهه قطع کرد. دو تشکل دیگر جبهه، در مقابل عمل انجام شده قرار گرفتند و تصمیم گرفتند که همراه یکدیگر مبارزه را ادامه بدهند.

قصد من از نگارش مطلب حاضر، تفسیر و داوری نیست، بستن ترازنامۀ پانزده ماه فعالیت پرثمر است که هرچند متوقف شد، ولی هدر نرفت و پس از این وقفه ادامه هم پیدا خواهد کرد.

هدف جبهۀ جمهوری دوم که از روز اول به روشنی اعلام گشت، برقرار کردن نظام جمهوری دمکراتیک و لائیک در ایران بود. جبهه، با این کار، در حقیقت به همان راهی رفت که انقلاب مشروطیت در ایران گشود و مصدق و بختیار رهروان شاخص آن هستند. تأکید بر لائیسیته که اقتضای موقعیت امروزی ماست، وجه مشخصۀ گفتار جبهه بود.

کار عمدۀ دیگری که جبهه انجام داد، طرح جمهوری خواهی به عنوان گزینه ای جدی بود، با فراتر بردنش از استفاده ای که معمولاً گروه های چپ از آن میکنند و به طرح جمهوری خلقی و… تقلیلش میدهند و البته جدا کردنش از هر نوع پروژۀ مذهبی. موضعگیری جدی در مقابل بازگشت سلطنت، مکمل و لازمهُ این گفتار بود.

ابراز مخالفت با دخالت خارجی در تعیین سرنوشت ایران هم که به طور صریح انجام شد و تمامی نامزدان این دخالت، از آمریکا و اسرائیل گرفته تا کشور های ریز و درشت منطقه را شامل گشت، یکی دیگر از شاخصه های گفتار جبهه بود که دائم بر آن تأکید گشت.

مقابله با گروه های قلابی که به طور ادواری، با پول و تبلیغات مشکوک سر هم میشود و به مردم عرضه میگردد، مکمل این دو خط عمل بود، چون همه میدانند که پشتیبانی خارجی متوجه است به بازگشت سلطنت و از طریق این گروه ها انجام میگردد. هیچکدام اینها از شلاق انتقاد جبهه در امان نماندند.

عرضۀ گفتاری لائیک که رابطۀ سیاست و دین را در ایران آینده روشن سازد، مهمترین وجه مشخصۀ جبهه بود که با بیشترین پذیرایی نیز مواجه گشت. گسترش هر چه بیشتر عبارت لائیسیته در بین نیروهای سیاسی و نیز رویکرد مثبت مذهبیان گشاده فکر نسبت بدان، نشانۀ بارز اقبال همه جانبه به این گفتار بود.

اینرا هم اضافه کنم که دستاورد های جبهه، فقط محدود به خودش نبود، بالا رفتن اعتبار هر گروه، بر اعتبار کل اپوزیسیون میافزاید.

حال میتوان از خود پرسید که خوب، ضربه دیدن جبهه چه پیامدی در این زمینه ها دارد و اصلاً تأثیرش بر مبارزه چه خواهد بود. در یک کلام باید گفت که این تأثیر منفی است و جز این هم نمیتوانست باشد.

به نظر من، جبهه توانست ظرف پانزده ماه فعالیت خود، با عرضۀ عقاید و بخصوص موضعگیری هایش، جای خود را در بین گروه های اپوزیسیون باز کند و هویت سیاسی خویش را به روشنی، مشخص و بیان نماید. وقفه در کارش به همۀ‌ اینها لطمه زد، بدون اینکه این سابقه را پاک یا ادامۀ آنرا متوقف سازد. جبهه در دست انداز افتاد، متوقف نشد.

متأسفانه این دست انداز در نقطۀ بسیار بدی واقع شده بود. اول از همه به خاطر بروز جنبش اخیر مردم ایران که جبهه فقط در ابتدای آن موضعگیری کرد، ولی از تعقیب تحول کار و سنجش نتیجه، باز ماند. تحولی که در صحنۀ سیاست ایران پیش آمده است، بزرگ است و باید با توجه به آن طی طریق کرد. دوم به این خاطر که خود جبهه به مرحله ای از رشد رسده بود که میتوانست دست به کار جذب هر چه وسیعتر نیرو و بخصوص گروه های جمهوری خواهی بشود که ساختار و گفتار محکم ندارند و میباید این ضعف را با پیوستن به جبهه جبران میساختند.

اختلال در کار جبهه، به اعتماد عمومی مردم ایران به کار سیاسی که بسیار شکننده است و باید بسیار از آن مواظبت شود، لطمه زد. باز این فکر و سخن که هیچ گروهی دوام نمیاورد و به کار جمعی، یعنی تنها راه درست مبارزه، نمیتوان امید داشت، تقویت شد. طبعاً کسانی که از دور و نزدیک کار جبهه را تعقیب میکنند و به آن علاقمند هستند، بیشتر در معرض ضربه قرار گرفتند. کل اپوزیسیون هم از این ضربه در امان نماند، هرچند در مقیاسی کوچکتر. مشکل پیدا کردن هر گروهی، اعتبار کل اپوزیسیون را نیز تهدید میکند. نباید از این واقعیت رو تافت.

مبارزه تعطیل بردار نیست و هر فرد و هر گروه و هر جبهه، در مقایسه با هدف اصلی که آزاد کردن ایران از یوغ استبداد اسلامی و برقرار ساختن جمهوری دمکراتیک و لائیک در این کشور است، حکم وسیله را دارد. تا به هدف برسیم، از این مشکلات بسیار پیش خواهد آمد و بعد از ساقط شدن نظام، احتمالاً بیشتر. بروز آنها نه باید ما را دچار حیرت سازد و نه از مبارزه باز دارد. باید همیشه برای پذیرفتن بروزشان و رفع آنها آماده بود. اینجا آخر کار نیست، اصلاً اگر خدمت به مملکت آخری داشته باشد.

۲۳ دسامبر ۲۰۱۹، ۲ دی ۱۳۹۸

این مقاله برای سایت (iranliberal.com) نوشته شده و نقل آن با ذکر مأخذ آزاد است.