خطر جدید در همسایگی- حسن بهگر

موقعیت افغانستان بسیار خطیر است و آمریکا با شتاب از آنجا بیرون می رود. آخرین خبرها حاکی از نزدیک شدن طالبان به 60 کیلومتری کابل است . شاید به سقوط کابل کمتر از یک ماه مانده باشد. نظامیان آمریکایی در ساعات شب فرودگاه بگرام – پایگاه هوایی اصلی خود در افغانستان – را بدون اطلاع دادن به افغان‌ها ترک کردند. ارتش آمریكا تأیید كرد كه به دلائل امنیتی، زمان دقیق انتقال نیروهای خود را از پایگاه استراتژیك بگرام به مقام های افغانستان اطلاع نداده است. پیش از اینکه ارتش افغانستان اداره ی پایگاه را به دست بگیرد، دزدان محلی پایگاه هوایی را غارت کردند. ژنرال اسدالله کوهستانی به بی‌بی‌سی گفت که ایالات متحده در بامداد جمعه از بگرام خارج شد و ارتش افغانستان ساعت‌ها بعد از این موضوع اطلاع یافت. بگرام دارای یک زندان است و گفته می‌شود که تا 5000 زندانی طالبان در این مرکز زندانی هستند. پیش تر با فشار دولت ترامپ نزدیک به 900 زندانی طالبان آزاد شده است .

واقعیت اینست که آمریکا پس از تحمل  سنگین هزینه های مالی و جانی از افغانستان سراسیمه گریخت و دولت مرکزی را بی دفاع، مانند بره ای در برابر گرگ های طالبان و القاعده و داعش تنها گذاشت . این هم نمونه ی دیگری از عاقبت اتکا به دولت خارجی .

 ارثیه ی آمریکا منحصر به این نیست که 20 سال جنگ خانمانسوز را بی جهت به مردم افغانستان تحمیل کرد  بلکه  حال که جان بدر می برد ترکیه  عضو دیگر ناتو را نیز وارد معرکه کرده که به نیابت  فرودگاه کابل را هم داشته باشد. می دانیم که ترکیه موافق داعش و القاعده است و همواره به آنها کمک کرده است. پس دولت مرکزی افغانستان در اینجا چکاره است و چه استقلالی دارد؟

آمریکا با طالبان دشمن دولت مرکزی قراردادی امضا کرده که هیچکس جز خودشان از مفاد آن آگاه نیست و یک قدرت مسلح تروریستی را به رسمیت شناخته و فرودگاه کشور را هم به  ترکیه  داده  و کماکان مدعی است از دولت مرکزی  حمایت می کند .

بیهود نیست که بایدن از نام افغانستان بیزار است و به خبرنگارانی که می خواهند بدانند سیاستمداران آمریکا چه آشی برای ملت افغانستان پخته اند می گوید دیگر از افغانستان نپرسید، می‌خواهم در مورد چیزهای شاد صحبت کنم!؟

بله بعد از بیست سال هزینه ی سرسام آور جنگ و کشته شدن سربازان آمریکایی و هزاران انسان دیگر ویرانه ای را ترک کنی و با دشمنی که دیروز سرنگونش کردی قرارداد ببندی و برایش راه را بازکنی و آب و جارو کنی، خاطره ی شادی برای یک ابرقدرت نیست. تازه این تمام ماجرا نیست بلکه جنگ به نحو دیگری ادامه دارد. (1)

 تجمع گروه های سنی افراطی در کنار جمهوری اسلامی شیعه به جز یک جنگ شیعه وسنی  و ویرانی چیز دیگری را به تصویر نمی کشد. جمهوری اسلامی میهماندار دولت افغانستان و طالبان شده است و باید دید در این میان چه می تواند بکند. مسأله فقط حمایت از شیعه های افغانستان و هزاره ها و تاجیک ها نیست بلکه امنیت خود ایران مطرح است . درگذشته حکومت طالبان کارنامه سربریدن چند دیپلمات جمهوری اسلامی را ثبت کرده است که اکنون آن را به طالبان پاکستان نسبت می دهد  اما واقعیت اینست که طالبان بیش از همه از مردم خود کشتار کرده است در سال 2018 به سبب کشتن 6103 نفر رتبه نخستین گروه تروریستی را بدست آورد.

به قدرت رسیدن طالبان افزایش پناهندگان افغانی در ایران و دیگر کشورهای همسایه را  به دنبال خواهد داشت.

 در تابستان سال 2019 ، ایالات متحده با طالبان در مورد خروج نیروهای آمریکایی مذاکره کرد ، اما بدون رسیدن به توافق، زیرا طالبان دولت افغانستان را دست نشانده ی ایالات متحده می دانستند و در مذاکرات شرکت نمی کردند. در سال 2020 ، مقامات واشنگتن و طالبان اولین توافقنامه ی صلح در را در دوحه امضا کردند. پس از این توافق نامه نیروهای خارجی از کشور خارج شدند و بخشی از طالبان زندانی با توصیه آمریکا از زندان آزاد شدند.

یکی از عناصر اساسی جنبش طالبان، دولت اسلامی در افغانستان است که درنهان از ناسیونالیسم پشتون  برای بسیج پشتون ها بهره می برد. بیهوده نبود که حکومت طالبان مخالفت های اقوام دیگر را برانگیخت و جنگ داخلی ادامه یافت ولی کشورهای پاکستان ، عربستان سعودی و امارات متحده عربی از طالبان حمایت کردند. همه می دانند هدف طالبان افغان ناسیونالیسم پشتون نیست بلکه آن وسیله ای است برای جهاد جهانی و گذشته از برخی اختلافات جزیی با طالبان پاکستان هدف مشترکی دارند. درسال 96 اسامه بن لادن که از سودان اخراج شده بود به افغانستان آمد و پس از مدتی طالبان با القاعده ائتلاف کرد و عملیات آموزشی نظامی و تروریستی در کشور آغاز شد . ایالات متحده خواستار استرداد بن لادن و سایر اعضای القاعده در پی بمب گذاری در سفارتخانه های آمریکا در کنیا و تانزانیا در سال 1998 شد اما طالبان این درخواست را رد کرد.

درافکار عمومی جهان، طالبان بعنوان یک نیرویی که سرانجام ایالات متحده را از خاک خود بیرون کرده است شهرت یافته است ودرمجموع طالبان با تجربیاتی که آموخته خواستار جلب نظر همسایگان خود از جمله ایران است و می خواهد چهره ی مقبولی از خود نشان دهد. اما مشکل در ساختارمذهبی طالبان است و خواه ناخواه با دیگر مذاهب بویژه شیعیان سرسازگاری ندارد و آنان را کافر می داند گو اینکه داعش نیز حتا طالبان را مسلمان نمی شمرد و از هم اکنون می توان تصور کرد که افغانستان صحنه ی چه جدال خونینی خواهد شد. کشتار هزاره های شیعه از یاد نرفته است.

طالبان 60 هزار جنگنده دارد و دولت مرکزی توانایی مبارزه با چنین قوایی خودی را ندارد.

طالبان از خانواده هایی که پسر دارند سربازگیری اجباری می کند. منابع دولتی افغانستان تخمین می‌زنند که تجارت هروئین افغانستان حدود 2 میلیارد دلار به گردش مالی کشور اضافه می‌کند که تقریباً یک سوم این درآمد برای تولید هروئین، یک سوم دیگر به طالبان و مابقی بابت مصارفی از قبیل پرداخت پول به زارعانی که خشخاش می‌کارند، اداره کارگاه هایی هروئین‌  سازی و رشوه به مقامات رسمی و امنیتی افغان، پرداخت می‌شود. (2)

نتیجه اینکه توافق دولت مرکزی و طالبان بعید به نظر می رسد و به زودی حکومت مرکزی سقوط خواهد کرد و یا احتمالاً اگر کشورهای غربی کمک کنند  به جنگ داخلی طولانی منجر خواهد که سایر اقوام نیز مانند هزاره ها و تاجیک ها در آن شرکت خواهند کرد .

جمهوری اسلامی  راه مذاکره با طالبان را در پیش گرفته است و مقاومت و مبارزه طالبان را می ستاید و با خود همسنگر می بیند. دو طرف موقتاً چشم بر گذشته ی هم ، کمک جمهوری اسلامی به آمریکا در سقوط طالبان و کشتار دیپلمات ایرانی توسط طالبان بسته اند. در شرایط فعلی از جمهوری اسلامی  برای  حمایت از تاجیک ها و هزاره ها حرکتی مشاهده نمی شود. طبق معمول مصلحت دینی هم در پای مصلحت سیاسی قربانی می شود.

آنچه موضوع نگرانی است، آیندۀ ایران و مرزهای شرقی کشور است که آمریکا تهدید جدیدی را در آن مستقر ساخته است. مردم ایران به دولت خود بی اعتمادند، بخش عمده ای از اپوزیسیون هم عملاً مبلغ تبلیغات آمریکا شده و در این وضعیت روشن نیست که چه کسی باید وظیفه ی دفاع از مرزهای مملکت را بر عهده بگیرد و وقتی جنگی درگرفت از چه سو پشتیبانی خواهد شد.

18 تیر1400

09/07/21

(1)- برای ارزیابی هزینه جنگ در افغانستان

https://www.bbc.com/persian/afghanistan-57708295

(2) منابع مالی طالبان