اختلاف بر سر ایران بین آمریکا و اسراییل ادامه دارد و اسراییل بهیچوجه حاضر به کوتاه آمدن نیست.  اسراییل طالب جنگ با ایران است ، منتها می خواهد این کار را با حمایت مالی و جان سربازان آمریکایی انجام دهد که در حال حاضر برای آمریکا مقدور نیست.   نخست  وزیر اسراییل نفتالی بنت پیش از مذاکرۀ اخیر برجام اعلام که خود را به هر گونه توافقی که انجام پذیرد متعهد نمی داند.(1) بسیاری از کارشناسان غرب و حتا اسراییل این سیاست افراطی دولت اسراییل را موجد نتیجه ای معکوس ارزیابی کرده اند، بویژه آنکه بایدن سیاست ترامپ را دنبال نمی کند و لجاجت اسراییل ثمری نخواهد داشت . به نظر می رسد آمریکا سیاست جدی تری را در قبال چین دنبال می کند و در منطقه مانند سابق حضور نخواهد داشت . این امرموجب نگرانی دیگر متحدان آمریکا نیز شده است و انتشار خبر ساخت موشک های بالستیک در عربستان با کمک چین  بر بغرنجی مشکل ایران و امریکا و اسراییل  نیز افزوده.(2)

تغییر سیاست آمریکا

تغییر در سیاست آمریکا در رابطه با عربستان را از آنجا می توان  دریافت که دولت بایدن در بیانیه سیاست دولت خود اعلام کرد که به شدت با پیشنهاد سندرز و سایر نمایندگان کنگره برای اصرار بر فروش تسلیحات به ارزش 650 میلیون دلار به عربستان سعودی مخالف است و فروش تسلیحات باید منطبق بر سیاست آمریکا یعنی پایان دادن به درگیری در یمن از طریق ابزارهای دیپلماتیک  باشد . این به معنای تغییر سیاست آشکار در برابر عربستان سعودی تعبیر شد. گویا دیگرامریکا خود را نیازمند نفت متحد دیرین خود عربستان نمی بیند و حل این مشکل را به اروپائیان می سپارد.

در  چند دهۀ گذشته، روابط عربستان سعودی با آمریکا بر این اساس ساخته شده بود که عربستان ضامن جریان ثابت نفت برای ایالات متحده باشد و در مقابل تضمین های امنیتی دریافت کند. اما در دو سال گذشته، پایه های این استراتژی کم کم شروع به سست شدن کرده است.

از جانب دیگر هنوز سایۀ پرونده 11 سپتامبر بر سر عربستان سنگینی می کند و به این زودی فراموش نخواهد شد وهر از گاهی نیز پرونده خاشقجی مطرح می شود ؛ طبیعی است عربستان  باید فکری به حال خود بکند. گرچه روابط با امریکا بصورت عادی جریان دارد و به مرحلۀ انجماد نرسیده ولی عربستان باید مشکلاتش را بدون کمک آمریکا حل و فصل کند. ظاهراً به این دلیل است که در عین اتحاد با آمریکا، کوشش می کند رابطه اش با چین را نیز گسترش بدهد.

عربستان بخوبی می داند که هرگز مشابه چنین موشکهایی را از آمریکا دریافت نخواهد کرد، زیرا این کشور به امنیت متحد همیشگی خود اسرائیل، توجهی خاص دارد و نمی خواهد کسی در منطقه دستی بالاتر از اسراییل داشته باشد.

پیش ترعربستان سعودی به تولید موشک نمی‌پرداخت، بلکه فقط آن‌ها را از چین خریداری می‌کرد. اکنون طبق تصاویری که رسانه ها نقل کرده اند، حداقل یک مرکز تولید موشک در عربستان سعودی تأسیس شده.

تبعات توجه وتمرکز آمریکا به مقابله با چین می تواند دور شدن متحدان دیگر آمریکا را از جمله ترکیه را در پی داشته باشد، تمایل اردوغان به خرید اسلحه از روسیه سابقه داشته است .

این خبر موجب شد که برخی گمان کنند که کار چین به معنای رها کردن ایران است و آن را نوعی خیانت به ایران دانستند که نیازمند بررسی است . به هر حال هر تحولی هرچند کوچک در منطقه می تواند نه تنها موجب تغییرات بزرگی در سیاست ایران بلکه در روابط سایر کشورها با هم شود.

چین ایران را به عنوان نیرویی برای مقابله با متحدان منطقه‌ای آمریکا می‌بیند و منافع تجاری و سرمایه‌گذاری‌اش در ایران و همچنین استراتژی و ایدئولوژی آن همزمان در حال رشد است. این در حالی است که احساسات ضد آمریکایی در خاورمیانه در حال افزایش است و پکن گسترش روابط با کشورهای مهم منطقه، از جمله متحدان ایالات متحده را آسان تر می بیند. استراتژی چین ترکیبی هوشمندانه از سیاست خارجی سوداگرایی (مرکانتیلیستی) و استراتژی  متمرکز بر امنیت است.

بر اساس گزارش های رسانه ها، زبان چینی  دردانشگاه های حدود 70 کشور در سراسر جهان تدریس می شود و به یک “زبان خارجی” لازم و مقبول تبدیل شده است. چنانکه  وزارت امور خارجه عربستان سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد که به منظور تقویت دوستی و همکاری پادشاهی عربستان سعودی و چین و تعمیق مشارکت‌های راهبردی در همۀ سطوح، با گنجاندن زبان چینی در برنامه درسی در تمام مراحل عربستان موافقت کرده وهم اکنون زبان چینی در عربستان سعودی تدریس می شود.

ساخت موشک چینی در عربستان

مسالۀ موشک چینی مربوط به امروز نیست زیرا  در 12 فروردین 1397«انور عشقی» رئیس مرکز تحقیقات راهبردی ریاض در مصاحبه با خبرگزاری روسی ‌اسپوتنیک، برای اولین بار اعلام کرده بود که  عربستان موشک «دانگ‌فنگ» دارد که می‌تواند تهران را هدف قرار دهد. (3)

و خیلی پیش تر یعنی دردی ماه 1394 بیانیۀ مشترک جمهوری خلق چین و پادشاهی عربستان سعودی در مورد ایجاد یک مشارکت راهبردی جامع درزمینه های امنیتی ، سیاسی و انرژی و … منتشر شده بود.

این کار تبعات فراوانی  نه تنها برای ایران بلکه برای دیگر کشورها و حتا آمریکا دارد. معاملات نفتی عربستان سعودی با چین اگر با دلار نباشد در آینده به سیستم مالی آمریکا آسیب خواهد زد.

چین با علم به تقابل  و دشمنی دیرینۀ ایران و عربستان، به ساخت کارخانه موشک در عربستان اقدام کرده ، با وجود آن که می داند  ایران برایش اهمیت حیاتی دارد و دستیابی به خلیج فارس  برایش بسیار مهم است . پس چرا این کار را کرده است ؟

پرسش دیگر اینکه چین باید پرسنلی را برای اقامت در پایگاه های موشکی عربستان فرستاده باشد که در ساخت پایگاه های موشک و پرتاب آن  کمک کند . تربیت  تکنسین های سعودی  و آموزش  آنها زمان براست. آمریکا نمی توانسته از این امر بی اطلاع باشد ولی چرا تا کنون  آمریکا حرفی نزده  و اعتراضی در این مورد ننموده است ؟ چرا وزارت دفاع ایالات متحده به طرز عجیبی سکوت کرده است ؟

 امروز تنها صحبت  تنها از موشک نیست بلکه برخی منابع از فروش تسلیحات دیگری هم سخن می گویند. سایر تسلیحات چینی خریداری شده توسط عربستان سعودی شامل هواپیماهای جنگنده و پهباد و غیره می شود . سخنگوی وزارت امور خارجه چین در بیانیه‌ای در پاسخ به این سؤال که آیا اخیراً انتقال فن‌آوری‌ موشک‌های بالستیک بین چین و عربستان انجام شده است؟ به سی‌ان‌ان گفت که دو کشور «شرکای راهبردی همه‌جانبه» هستند و «همکاری دوستانۀ خود را در همه زمینه‌ها از جمله تجارت نظامی حفظ کرده‌اند.» در این بیانیه آمده است: «این گونه همکاری‌ها هیچ قانون بین‌المللی را نقض نمی‌کند و شامل تکثیر سلاح‌های کشتار جمعی نمی‌شود.»(4)

مارس 2017، با برداشتن گامی رو به جلو، شهر علم و فناوری پادشاه عربستان سعودی و شرکت علوم و فناوری هوافضای چین قرارداد همکاری برای تولید هواپیمای بدون سرنشین CH-4 چین، که مشابه یکی از پهپادهای ایالات متحده است، امضأ کردند. (5)

حال آمار می دهند که  در بین سال های  2016 تا 2020، چین پنجمین کشور بزرگ صادرکنندۀ تسلیحات در جهان بوده و بیشترین تسلیحات را به پاکستان، بنگلادش و الجزایر فروخته است .

نتیجه

شاید سکوت ایالات متحده در مورد دایر شدن کارخانه موشک سازی به این امید باشد که بخواهد توسط چین موازنۀ  تسلیحاتی بین عربستان و ایران بوجود بیاورد. البته این یک طرف خوشبینانه قضیه است و اگر  مسلح کردن  عربستان سعودی تداوم یابد می تواند به مشکل بزرگی برای ایران تبدیل شود. بویژه آن که دفعۀ قبل چین از تحریم ها علیه ایران در سازمان ملل حمایت کرد و اگر این تکرار شود برای ایران فاجعه آمیز خواهد بود.

این حدس   حفظ موازنه را  افرایم هالیوی، رئیس سابق موساد به نحوی تأیید می کند هنگامی  که می گوید : «چین ممکن است از روابط خود با ایران برای اعمال فشار بر امریکا استفاده کند، ولی نمی‌خواهد تهران بر خلیج فارس مسلط شود. چند سال پیش در پکن، از یک پژوهشگر چینی شنیدم که چین فروش موشک‌های خود را به ایران و عربستان با دقت تنظیم می‌کند تا توازن قدرت منطقه‌ای را حفظ کند.»(6) اگر این امر صحت داشته باشد بدین معنی است که آمریکا و اسراییل با دست چین باصطلاح مار گرفته اند .

جمهوری اسلامی با همه خرابکاری ها و ندانم کاری ها خود در مقاطعی به یاری بخت گلیم خود را از آب بیرون کشیده است. برای نمونه فروپاشی شوروی اگر در زمان شاه بوقوع می پیوست بطور مسلم انقلاب پنجاه و هفتی هم در کار نبود. نمونه دیگرش همین برجام است که ترامپ آن را پاره کرد و در عمل به سود جمهوری اسلامی تمام شد  تا با غنی کردن اورانیوم در موقعیت برتری قرار بگیرد و امتیاز بطلبد. حکومت در شرایط بحرانی کنونی موقعیت خوبی دارد که با حفظ منافع ایران و استقلال کشور از بحران به درآید ولی باید دید که چگونه از آن استفاده خواهد کرد.

سه شنبه – ۷ دی ۱۴۰۰

2021-12-28

(1)-

لوموند : پرونده هسته ای ایران: انزوای اسرائیل

https://orientxxi.info/magazine/article5218

2) Saudi Arabia appears to be building its own ballistic missiles with China’s help

https://www.nbcnews.com/news/world/saudi-arabia-building-ballistic-missiles-china-iran-rcna9893

(3) ژنرال سابق سعودی: تنها چهار فروند از موشک‌های دانگ‌فنگ ما برای نابودی تهران کافیست!

https://www.yjc.news/fa/news/6487506/%DA%98%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82-%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF-%D9%81%D9%86%DA%AF-%D9%85%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%B3%D8%AA

(4) یورونیوز: سی‌ان‌ان: عربستان با کمک چین در حال ساخت موشک‌های بالستیک است

https://per.euronews.com/2021/12/23/cnn-saudi-arabia-is-building-ballistic-missiles-with-the-help-of-china

(5) The Diplomat: The Middle East: An Emerging Market for Chinese Arms Exports

https://thediplomat.com/2021/06/the-middle-east-an-emerging-market-for-chinese-arms-exports/

 (6)دیپلماسی ایران: اسرائیل برای کنترل ایران دست به دامن چین شده است

http://irdiplomacy.ir/fa/news/2008626/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86-%DA%86%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA